Η Νομολογιακή σας Έρευνα
Πλήρης ανάλυση σε λιγότερο από 3 λεπτά
Κριτήρια Αναζήτησης
Πραγματικά Περιστατικά:
Εκτίμηση ηθικής βλάβης σε τροχαίο με μόνιμη αναπηρία - κριτήρια προσδιορισμού ύψου
Αυτοματοποιημένη Σύνθεση Νομολογίας
Βασισμένη σε 20 αποφάσεις
Κύρια Νομική Θέση
Η επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης (άρθρο 932 ΑΚ) σε τροχαία ατυχήματα με μόνιμη αναπηρία καθορίζεται με βάση αντικειμενικά κριτήρια που διασφαλίζουν την τήρηση της αρχής της αναλογικότητας (άρθρο 25 § 1 Συντάγματος). Τα κριτήρια αυτά περιλαμβάνουν:
1. Είδος και έκταση της βλάβης (π.χ. ποσοστό αναπηρίας, μόνιμη τύφλωση, νευρογνωστικά ελλείμματα).
2. Ηλικία του παθόντος (ιδιαίτερη βαρύτητα σε νεαρά άτομα με μακροπρόθεσμες επιπτώσεις).
3. Κοινωνικοοικονομική κατάσταση (επιδράσεις στην επαγγελματική, οικονομική και κοινωνική εξέλιξη).
4. Περιστάσεις του ατυχήματος (συντρέχουσα υπαιτιότητα, βαρύτητα πταίσματος).
5. Συνήθης δικαστηριακή πρακτική (σύγκριση με επιδικασθέντα ποσά σε παρόμοιες υποθέσεις).
---
Εφαρμόσιμη Νομολογία
A) Ενισχυτικά επιχειρήματα
[1] ΑΠ 1809/2024
- Σχετικότητα: Θανατηφόρο τροχαίο με παθόντα 18 ετών, μόνιμη αναπηρία 89% (ολική τύφλωση ενός οφθαλμού, σοβαρός περιορισμός όρασης του άλλου, πλήρης ανοσμία, νευρογνωστικά ελλείμματα).
- Κρίση: Η επιδίκαση 70.000€ για ηθική βλάβη (άρθρο 932 ΑΚ) κρίθηκε μη ανάλογη λόγω υπολείψεως από τη συνήθη πρακτική, με βάση την ηλικία, τη βαρύτητα/μονιμότητα των βλαβών και τον κίνδυνο ολικής τύφλωσης.
- Εφαρμογή: Υποστηρίζει ότι η αποζημίωση πρέπει να αντανακλά τη βαρύτητα των μόνιμων συνεπειών, ιδίως σε νεαρά άτομα.
[2] ΑΠ 1210/2021
- Σχετικότητα: Βαρύτατος τραυματισμός 21 ετών (κρανιοεγκεφαλική κάκωση, μόνιμη αναπηρία 67%, ολική ανικανότητα εργασίας 70%).
- Κρίση: Η επιδίκαση 70.000€ για ηθική βλάβη αναιρέθηκε ως μη ανάλογη, καθώς υπολείπεται των συνήθως επιδικαζομένων σε παρόμοιες περιπτώσεις.
- Εφαρμογή: Επιβεβαιώνει τη σημασία της σύγκρισης με τη δικαστηριακή πρακτική για τη διασφάλιση αναλογικότητας.
[3] ΑΠ 1496/2022
- Σχετικότητα: Ανήλικος 4 ετών με μόνιμη αναπηρία 85% (σπαστική τετραπληγία, ανικανότητα αυτοεξυπηρέτησης).
- Κρίση: Επιδίκαση 130.000€ για ηθική βλάβη, με βάση την έκταση των βλαβών, την ηλικία και τη μακροχρόνια εξάρτηση από τρίτους.
- Εφαρμογή: Αναδεικνύει την ανάγκη προσαρμογής του ποσού στις μακροπρόθεσμες ανάγκες του παθόντος.
B) Αντιμετώπιση αντιρρήσεων
[1] ΑΠ 140/2025
- Διαφορετικά γεγονότα: Παθών 40 ετών, μόνιμη αναπηρία 80%, συνυπαιτιότητα 30%.
- Κρίση: Επιδίκαση 35.000€ για ηθική βλάβη κρίθηκε εύλογη, παρά τη συνυπαιτιότητα, λόγω τήρησης της αναλογικότητας.
- Αντίκρουση: Η συνυπαιτιότητα μειώνει το ποσό, αλλά δεν αποκλείει την αναλογικότητα εάν τα κριτήρια βαρύτητας και ηλικίας δικαιολογούν υψηλότερη αποζημίωση.
---
Προτεινόμενη Επιχειρηματολογία
1. Κύρια επιχειρήματα:
- Επικαλέστε τα κριτήρια του άρθρου 932 ΑΚ (είδος/έκταση βλάβης, ηλικία, κοινωνικοοικονομική κατάσταση) και τη συνταγματική αρχή της αναλογικότητας.
- Υποστηρίξτε ότι το επιδιωκόμενο ποσό ευθυγραμμίζεται με τη δικαστηριακή πρακτική σε παρόμοιες υποθέσεις (π.χ. ΑΠ 1809/2024, ΑΠ 1210/2021).
- Τονίστε τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της αναπηρίας στην επαγγελματική και κοινωνική ζωή του παθόντος.
2. Εφαρμοστέα νομοθεσία:
- Σύνταγμα άρθρα 2, 21, 25.
- ΑΚ 931, 932.
- ΚΠολΔ 559, 561 (περιορισμός αναιρετικού ελέγχου).
3. Διάκριση από αντίθετη νομολογία:
- Σε περιπτώσεις συνυπαιτιότητας (π.χ. ΑΠ 140/2025), τονίστε ότι το ποσοστό υπαιτιότητας δεν αναιρεί την αναλογικότητα εάν τα υπόλοιπα κριτήρια δικαιολογούν υψηλότερη αποζημίωση.
---
Νομολογιακή Ισχύς
Παγία: Η αρχή της αναλογικότητας και τα κριτήρια του άρθρου 932 ΑΚ αποτελούν σταθερά σημεία αναφοράς. Οι αποφάσεις ΑΠ 1809/2024, ΑΠ 1210/2021 και ΑΠ 1496/2022 ενισχύουν τη γραμμή ότι η ηλικία, η βαρύτητα των βλαβών και η σύγκριση με τη δικαστηριακή πρακτική είναι καθοριστικές.
---
Πρακτικές Συστάσεις
1. Συγκριτική ανάλυση: Παρουσιάστε πίνακα με επιδικασθέντα ποσά σε παρόμοιες υποθέσεις (ηλικία, ποσοστό αναπηρίας, ποσό) για να τεκμηριώσετε το αίτημά σας.
2. Ιατρικές γνωματεύσεις: Προσκομίσετε λεπτομερή στοιχεία για τις μόνιμες συνέπειες της αναπηρίας.
3. Κοινωνικοοικονομική έκθεση: Αποδείξτε τις επιπτώσεις στην επαγγελματική/κοινωνική ζωή του παθόντος.
4. Επίκληση νομολογίας: Χρησιμοποιήστε τις αποφάσεις ΑΠ 1809/2024 και ΑΠ 1210/2021 για να τονίσετε την ανάγκη τήρησης της αναλογικότητας.
Κρίσιμα Πραγματικά Περιστατικά
Παθών, σχεδόν 18 ετών, τραυματίστηκε σε τροχαίο στις 23-7-2013. Υπέστη κρανιοεγκεφαλική κάκωση, επισκληρίδιο αιμάτωμα που αντιμετωπίστηκε με κρανιοτομία και παροχέτευση, πολλαπλά κατάγματα σπλαχνικού κρανίου και κάταγμα κνήμης–περόνης, παρέμεινε διασωληνωμένος επί 2,5 εβδομάδες και υποβλήθηκε σε επεμβάσεις κεφαλής και οστεοσύνθεσης. Ακολούθησε νοσηλεία και αποκατάσταση έως 30-9-2013. Παραμένουσες βλάβες: ολική τύφλωση αριστερού οφθαλμού, απώλεια κροταφικού οπτικού πεδίου δεξιού οφθαλμού, πλήρης ανοσμία με διαταραχή γεύσης, ουλές, καθώς και ελλείμματα εκτελεστικών λειτουργιών (επιβράδυνση επεξεργασίας, προσοχής, μνήμης εργασίας, παρορμητικότητα). Προσδιορίστηκε μόνιμη ανικανότητα 89%, αποκλεισμός από υποχρεωτική στρατιωτική θητεία και δυσχέρεια οδήγησης/χρήσης δημόσιων συγκοινωνιών. Υφίσταται αυξημένος κίνδυνος ολικής τύφλωσης σε περίπτωση μικροτραυματισμού του δεξιού οφθαλμού.
Νομική Σκέψη του Δικαστηρίου
Το άρθρο 25 § 1 Συντάγματος κατοχυρώνει την αρχή της αναλογικότητας, δεσμεύουσα και τα δικαστήρια. Το άρθρο 932 ΑΚ επιτρέπει εύλογη χρηματική ικανοποίηση για ηθική βλάβη με κριτήρια είδος προσβολής, έκταση βλάβης, περιστάσεις και οικονομική–κοινωνική κατάσταση. Το άρθρο 931 ΑΚ προβλέπει πρόσθετη παροχή όταν μόνιμη αναπηρία/παραμόρφωση επηρεάζει το μέλλον. Το ύψος υπόκειται σε αναιρετικό έλεγχο εφόσον παραβιάζεται η αναλογικότητα ή υπερβαίνονται τα ακραία όρια της διακριτικής ευχέρειας (ΚΠολΔ 559 αριθ. 1, 19).
Το δικαστήριο διαπίστωσε ότι ο παθών, σχεδόν 18 ετών (23-7-2013), υπέστη κρανιοεγκεφαλική κάκωση, επισκληρίδιο αιμάτωμα, πολλαπλά κατάγματα και κάταγμα κνήμης–περόνης, διασωληνώθηκε επί 2,5 εβδομάδες και νοσηλεύτηκε/αποκαταστάθηκε έως 30-9-2013. Παρέμειναν μόνιμα: ολική τύφλωση αριστερού οφθαλμού, απώλεια κροταφικού πεδίου δεξιού, πλήρης ανοσμία, και σημαντικά νευρογνωστικά–νευροψυχολογικά ελλείμματα. Ο βαθμός μόνιμης ανικανότητας ορίστηκε 89% και αποκλείστηκε υποχρεωτική στρατιωτική θητεία.
Εφαρμόζοντας τα ανωτέρω, έλεγξε αν τα ποσά συμβαδίζουν με τη βαρύτητα/μονιμότητα των βλαβών και τη συνήθη πρακτική. Έκρινε ότι η πρόσθετη παροχή του άρθρου 931 ΑΚ τηρούσε την αναλογικότητα. Αντιθέτως, η χρηματική ικανοποίηση του άρθρου 932 ΑΚ ήταν εμφανώς κατώτερη από τα συνήθως επιδικάζομενα σε ανάλογες περιπτώσεις και, ιδίως λόγω της ηλικίας (18) και του κινδύνου ολικής τύφλωσης, παραβίασε την αναλογικότητα.
Κύριοι Λόγοι Απόφασης
Η επιδίκαση για ηθική βλάβη (άρθρο 932 ΑΚ) σε 70.000 ευρώ, έναντι εξαιρετικά σοβαρών και μόνιμων βλαβών (ολική τύφλωση ενός οφθαλμού, σοβαρός περιορισμός όρασης του άλλου, πλήρης ανοσμία, επίμονα νευρογνωστικά ελλείμματα, 89% ανικανότητα, ηλικία 18), είναι καταφανώς κατώτερη των συνήθως επιδικάζομενων ποσών και παραβιάζει την αρχή της αναλογικότητας, υπερβαίνοντας τα ακραία όρια της διακριτικής ευχέρειας. Αντιθέτως, το ποσό της πρόσθετης παροχής του άρθρου 931 ΑΚ κρίθηκε ανάλογο. Ως εκ τούτου, ο αντίστοιχος λόγος αναίρεσης έγινε δεκτός και η απόφαση αναιρέθηκε κατά το κεφάλαιο της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης.
Τελική Απόφαση
Αναιρεί εν μέρει, κατά το αναφερόμενο στο σκεπτικό κεφάλαιο της, την υπ' αριθμ. 113/2020 απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης.
Παραπέμπει την υπόθεση προς περαιτέρω συζήτηση, κατά το κεφάλαιό της αυτό, στο ίδιο δικαστήριο, που θα συγκροτηθεί από δικαστή άλλον από αυτόν που εξέδωσε την αναιρούμενη απόφαση.
Διατάσσει την επιστροφή του παραβόλου στον αναιρεσείοντα
Καταδικάζει την αναιρεσίβλητη στα δικαστικά έξοδα του αναιρεσείοντος, τα οποία ορίζει στο ποσό των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ.
Κρίσιμα Πραγματικά Περιστατικά
Πεζός, 40 ετών, οδηγός ταξί, κινούνταν επί του οδοστρώματος ανώνυμης κοινοτικής οδού στον οικισμό Σταθμού Σιδηροδρομικού Σταθμού Μουριών, πλησίον πεζοδρομίου πλάτους 2 μέτρων, την 8-8-2016 περί ώρα 23:50, συνοδευόμενος από δύο άτομα που βάδιζαν επί του πεζοδρομίου. Οδηγός αυτοκινήτου, κινούμενος με υπερβολική ταχύτητα και υπό την επίδραση οινοπνεύματος (0,46 ml/λίτρο εκπνεόμενου αέρα), σε συνθήκες βροχόπτωσης και νύχτας με τεχνητό φωτισμό, απώλεσε τον έλεγχο του οχήματος, εισήλθε στο αντίθετο ρεύμα κυκλοφορίας και παρέσυρε τον πεζό. Πεζός υπέστη κάταγμα αριστερού κροταφικού και βρεγματικού οστού, επισκληρίδιο αιμάτωμα, ανοιχτό συντριπτικό κάταγμα αριστερού βραχιονίου οστού, εκτεταμένο έλλειμμα μαλακών μορίων μηρού και γαστροκνημιαίας. Νοσηλεύθηκε από 9-8-2016 έως 1-9-2016, υποβλήθηκε σε πολλαπλές χειρουργικές επεμβάσεις (οστεοσύνθεση, μεταμόσχευση δέρματος, αναθεώρηση οστεοσύνθεσης λόγω θραύσης βίδας και ψευδάρθρωσης). Διαπιστώθηκε μόνιμη ωλένια νευροπάθεια, ατροφία μυών, ποσοστό αναπηρίας 67% (ΚΕ.Π.Α. 2017) και 80% (πραγματογνωμοσύνη 2021-2022), ανικανότητα εργασίας ως οδηγός ταξί. Συνυπαιτιότητα πεζού 30% (κίνηση επί οδοστρώματος αντί πεζοδρομίου) και οδηγού 70%.
Νομική Σκέψη του Δικαστηρίου
Το άρθρο 932 ΑΚ επιτρέπει στο δικαστήριο να επιδικάσει εύλογη χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, με βάση το είδος της προσβολής, την έκταση της βλάβης, τη βαρύτητα του πταίσματος και την οικονομική κατάσταση των διαδίκων. Το άρθρο 931 ΑΚ προβλέπει πρόσθετη χρηματική παροχή για αναπηρία που επιδρά στο μέλλον του παθόντος. Η αρχή της αναλογικότητας (άρθρα 2, 25 Συντάγματος) απαιτεί το επιδικαζόμενο ποσό να μην υπερβαίνει τα όρια της κοινής πείρας και της δικαστηριακής πρακτικής.
Το δικαστήριο διαπίστωσε ότι ο παθών υπέστη σοβαρό τραυματισμό με μόνιμη αναπηρία 80%, μόνιμη νευρολογική βλάβη, ανικανότητα εργασίας, ψυχικές διαταραχές, εκτεταμένες ουλές και παραμόρφωση. Ήταν 40 ετών κατά το ατύχημα, υποβλήθηκε σε πολλαπλές χειρουργικές επεμβάσεις και νοσηλεία, με συνυπαιτιότητα 30%.
Εφαρμόζοντας τα κριτήρια των άρθρων 931 και 932 ΑΚ, το δικαστήριο επιδίκασε 35.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 20.000 ευρώ για πρόσθετη χρηματική παροχή λόγω αναπηρίας. Τα ποσά αυτά κρίθηκαν εύλογα, χωρίς υπέρβαση των ακραίων ορίων της διακριτικής ευχέρειας ή παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας, σύμφωνα με τη δικαστηριακή πρακτική.
Κύριοι Λόγοι Απόφασης
Η αίτηση αναίρεσης απορρίφθηκε διότι το Εφετείο, επιδικάζοντας 35.000 ευρώ για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης και 20.000 ευρώ για πρόσθετη χρηματική παροχή κατ' άρθρο 931 ΑΚ, δεν υπερέβη τα ακραία όρια της διακριτικής του ευχέρειας και δεν παραβίασε την αρχή της αναλογικότητας. Τα ποσά αυτά, κατά την κοινή πείρα, τη δικαστηριακή πρακτική και την περί δικαίου συνείδηση, δεν υπολείπονται καταφανώς εκείνων που συνήθως επιδικάζονται σε παρόμοιες περιπτώσεις, λαμβανομένων υπόψη της σοβαρότητας του τραυματισμού (μόνιμη αναπηρία 80%, ανικανότητα εργασίας), της ηλικίας του παθόντος (40 ετών), της συνυπαιτιότητάς του (30%) και των μόνιμων συνεπειών στην επαγγελματική, κοινωνική και προσωπική του ζωή.
Τελική Απόφαση
Απορρίπτει την από ...-2023 (αριθ. εκθ. καταθ. .../2023) αίτηση για αναίρεση της .../2023 τελεσίδικης αποφάσεως του Μονομελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης
Διατάζει την εισαγωγή του παραβόλου, που έχει καταθέσει ο αναιρεσείων στο δημόσιο ταμείο
Καταδικάζει τον αναιρεσείοντα στην πληρωμή των δικαστικών εξόδων της αναιρεσιβλήτου, τα οποία ορίζει στο ποσό των δύο χιλιάδων επτακοσίων (2.700) ευρώ.
Κρίσιμα Πραγματικά Περιστατικά
Επιβάτης μοτοσυκλέτας, ηλικίας 26 ετών, φοιτούσα στο Τμήμα Πολιτικών Έργων Υποδομής του ΤΕΙ Πατρών με καλές έως άριστες προοπτικές επαγγελματικής προόδου, τραυματίστηκε σε τροχαίο ατύχημα στις 10.7.2013. Δεν φορούσε προστατευτικό κράνος. Υπέστη κάταγμα ινιακού οστού δεξιά, διάσταση λαμβοειδούς ραφής δεξιά, κάταγμα λιθοειδούς οστού δεξιά, εγκεφαλικές θλάσεις σε μετωπιαίους και αριστερό κροταφικό λοβό. Νοσηλεύθηκε από 10.7.2013 έως 16.7.2013 στο Νοσοκομείο Ασκληπιείο Βούλας. Ανέπτυξε μετατραυματική ανοσμία, πλήρη απώλεια οπισθορινικής όσφρησης και μεγάλου μέρους της γεύσης (αναγνωρίζει μόνο βασικές γεύσεις: αλμυρό, γλυκό, ξινό, πικρό). Η αναπηρία είναι μόνιμη, μη αναστρέψιμη, επηρεάζει την επαγγελματική, οικονομική και κοινωνική εξέλιξή της. Συνυπαιτιότητα 30% λόγω μη χρήσης κράνους. Χωρίς ιδιαίτερα εισοδήματα ή περιουσία.
Νομική Σκέψη του Δικαστηρίου
Το άρθρο 932 ΑΚ προβλέπει επιδίκαση εύλογης χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, ενώ το άρθρο 931 ΑΚ προβλέπει χρηματική παροχή για αναπηρία ή παραμόρφωση που επιδρά στο μέλλον του παθόντος. Ο καθορισμός του ύψους αφέθηκε στην ελεύθερη εκτίμηση του δικαστηρίου, λαμβάνοντας υπόψη το είδος της προσβολής, την έκταση της βλάβης, τις συνθήκες τέλεσης, το πταίσμα του υπόχρεου και του θύματος, την ηλικία, το φύλο, τις κλίσεις και την οικονομική κατάσταση των διαδίκων.
Το δικαστήριο διαπίστωσε ότι η παθούσα, ηλικίας 26 ετών, υπέστη μόνιμη μετατραυματική ανοσμία και απώλεια μεγάλου μέρους της γεύσης, με συνυπαιτιότητα 30% λόγω μη χρήσης κράνους. Η αναπηρία επηρεάζει δυσμενώς την επαγγελματική, οικονομική και κοινωνική εξέλιξή της, καθώς φοιτούσε σε τεχνολογικό τμήμα με άριστες προοπτικές. Νοσηλεύθηκε έξι ημέρες και υπέστη σωματική και ψυχική ταλαιπωρία.
Εφαρμόζοντας την αρχή της αναλογικότητας, το Εφετείο επιδίκασε 25.000 ευρώ για κάθε κεφάλαιο (άρθρο 931 και 932 ΑΚ), ποσά που κρίθηκαν εύλογα και ανάλογα με τις περιστάσεις, χωρίς να υπερβαίνουν τα ακραία όρια της διακριτικής ευχέρειας, σύμφωνα με τη δικαστηριακή πρακτική σε παρόμοιες περιπτώσεις.
Κύριοι Λόγοι Απόφασης
Η αίτηση αναίρεσης απορρίφθηκε διότι το Εφετείο, καθορίζοντας την εύλογη χρηματική παροχή του άρθρου 931 ΑΚ και τη χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης στο ποσό των 25.000 ευρώ για κάθε κεφάλαιο, δεν παραβίασε την αρχή της αναλογικότητας ούτε υπερέβη τα ακραία όρια της διακριτικής του ευχέρειας. Τα επιδικασθέντα ποσά, κατά την κοινή πείρα, τη δικαστηριακή πρακτική και τη συνείδηση για το δίκαιο, δεν υπολείπονται καταφανώς εκείνων που συνήθως επιδικάζονται σε παρόμοιες περιπτώσεις μόνιμης αναπηρίας (ανοσμία, απώλεια γεύσης) σε νεαρό άτομο με επαγγελματικές προοπτικές, λαμβανομένης υπόψη της συνυπαιτιότητας 30%.
Τελική Απόφαση
Απορρίπτει την από 20 Φεβρουαρίου 2020 και με αύξοντα αριθμό κατάθεσης στο Εφετείο Αθηνών Γ. Α.Κ. 1972/ ΕΑΚ 200/26-2-2020 αίτηση για αναίρεση της υπ' αριθμ. 5367/2019 απόφασης του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών.
Διατάζει την εισαγωγή του παραβόλου, που έχει καταθέσει η αναιρεσείουσα, στο δημόσιο ταμείο. Και
Καταδικάζει την αναιρεσείουσα στην πληρωμή των δικαστικών εξόδων της αναιρεσίβλητης, τα οποία ορίζει στο ποσό των δύο χιλιάδων επτακοσίων (2.700) ευρώ.
Κρίσιμα Πραγματικά Περιστατικά
Πρόσωπο υπέστη σοβαρό τραυματισμό σε τροχαίο με αποκλειστική υπαιτιότητα του οδηγού. Υποβλήθηκε σε έξι χειρουργικές επεμβάσεις και θα χρειαστούν περαιτέρω. Η αναπηρία είναι μόνιμη και δεν επιδέχεται βελτίωσης. Ποσοστά αναπηρίας: 50% λόγω ολικής αρθροπλαστικής δεξιού ισχίου, 10% οστεοαρθρίτιδας δεξιού γόνατος μέσου βαθμού, 10% ρήξης προσθίου χιαστού και αστάθειας γόνατος δεξιά, 15% μέτριας δυσκινησίας της άρθρωσης του αριστερού ώμου· συνολικό ποσοστό 65%. Είναι ανίκανος για ενεργό υπηρεσία σε σώμα ασφαλείας (μάχιμη). Η ηλικία κατά τον χρόνο του ατυχήματος ήταν 31 ετών. Η αναπηρία επηρεάζει δυσμενώς την επαγγελματική, οικονομική και κοινωνική πορεία.
Νομική Σκέψη του Δικαστηρίου
Το άρθρο 931 ΑΚ προβλέπει ότι η αναπηρία ή παραμόρφωση λαμβάνεται ιδιαίτερα υπόψη στην επιδίκαση αποζημίωσης, εφόσον επιδρά στο μέλλον του παθόντος. Σε συνδυασμό με τα άρθρα 298, 299, 914, 929 και 932 ΑΚ, η αναπηρία μπορεί να θεμελιώσει αυτοτελή αξίωση με ιδιάζοντα περιστατικά που δείχνουν δυσμενείς συνέπειες στην οικονομική πλευρά της μελλοντικής ζωής. Το εύλογο ποσό συνυπολογίζει είδος/συνέπειες αναπηρίας, ηλικία και παράγοντες υπαιτιότητας. Κατά το άρθρο 932 ΑΚ, η ηθική βλάβη καθορίζεται κατά εύλογη κρίση, με σεβασμό στην αρχή της αναλογικότητας (άρθρο 25 Συντ.).
Το δικαστήριο δέχθηκε ότι ο παθών υπέστη σοβαρό τραυματισμό από τροχαίο, υποβλήθηκε σε έξι χειρουργικές επεμβάσεις και θα χρειαστούν περαιτέρω. Η αναπηρία είναι μόνιμη, με συνολικό ποσοστό 65% (50% δεξιού ισχίου, 10% οστεοαρθρίτιδας δεξιού γόνατος, 10% ρήξης προσθίου χιαστού και αστάθειας, 15% δυσκινησίας αριστερού ώμου). Είναι ανίκανος για ενεργό υπηρεσία σε σώμα ασφαλείας και ήταν 31 ετών. Η πρόκληση του ατυχήματος οφείλεται στην αποκλειστική υπαιτιότητα του οδηγού.
Εφαρμόζοντας τα κριτήρια του άρθρου 931 ΑΚ, εξέτασε αν τα ιδιάζοντα περιστατικά δείχνουν επιρροή στο επαγγελματικό, οικονομικό και κοινωνικό μέλλον, απαιτώντας αιτιολόγηση για τον συνυπολογισμό της υπαιτιότητας στον καθορισμό του εύλογου ποσού, όπου διαπιστώθηκε ανεπαρκής αιτιολογία. Αντίθετα, για το άρθρο 932 ΑΚ, αξιολογήθηκαν ρητά οι συνθήκες του ατυχήματος, η αποκλειστική υπαιτιότητα, η έκταση των βλαβών, η ταλαιπωρία και η μόνιμη αναπηρία, ώστε το ποσό να εμπίπτει στη διακριτική ευχέρεια χωρίς υπέρβαση.
Κύριοι Λόγοι Απόφασης
Έγινε δεκτός ο πρώτος λόγος αναιρέσεως (άρθρο 559 αριθ. 19 ΚΠολΔ), διότι η απόφαση του Εφετείου στερείται νόμιμης βάσης: δεν αιτιολόγησε επαρκώς τον καθορισμό της αποζημίωσης του άρθρου 931 ΑΚ, ιδίως αν ελήφθη υπόψη η αποκλειστική υπαιτιότητα του υπαιτίου στην πρόκληση του τραυματισμού, στοιχείο κρίσιμο για το εύλογο ποσό. Αντιθέτως, ο δεύτερος λόγος απορρίφθηκε ως αβάσιμος, επειδή για τη χρηματική ικανοποίηση του άρθρου 932 ΑΚ παρατέθηκαν σαφείς και επαρκείς αιτιολογίες (συνθήκες ατυχήματος, αποκλειστική υπαιτιότητα, έκταση σωματικών βλαβών, σωματική και ψυχική ταλαιπωρία, μόνιμη αναπηρία, ηλικία και κοινωνικοοικονομική κατάσταση), εντός των ακραίων ορίων της διακριτικής ευχέρειας.
Τελική Απόφαση
Αναιρεί, εν μέρει, την 4559/2011 απόφαση του Εφετείου Αθηνών, κατά το αναφερόμενο στο σκεπτικό κεφάλαιό της.
Παραπέμπει την υπόθεση προς περαιτέρω εκδίκαση, κατά το άνω κεφάλαιο, στο ίδιο δικαστήριο που θα συγκροτηθεί από άλλους δικαστές. Διατάσσει την επιστροφή του παραβόλου στον καταθέσαντα. Και
Καταδικάζει τους αναιρεσιβλήτους στα δικαστικά έξοδα του αναιρεσείοντος, τα οποία ορίζει σε τρεις χιλιάδες (3.000) ευρώ.
Κρίσιμα Πραγματικά Περιστατικά
Παθούσα υπέστη σοβαρό τραυματισμό από τροχαίο ατύχημα, όταν η οδηγούμενη από αυτήν δίκυκλη μοτοσικλέτα συγκρούστηκε με αυτοκίνητο που οδηγούσε τρίτος από αποκλειστική υπαιτιότητά του. Η μοτοσικλέτα καταστράφηκε. Η παθούσα υπέστη μόνιμη αναπηρία και παραμόρφωση που επηρεάζουν το μέλλον της. Η σημερινή κατάσταση της υγείας της παρουσίασε βελτίωση σε σχέση με την άμεσα μετατραυματική περίοδο, με ικανοποιητική νοηματική λειτουργία και ομιλία και φυσιολογική συμπεριφορά. Η παθούσα ήταν ασφαλισμένη στο ΙΚΑ. Το αυτοκίνητο του υπαίτιου ήταν ασφαλισμένο στην εναγόμενη ασφαλιστική εταιρεία. Η παθούσα χρειάστηκε περιποίηση από μητέρα, αδελφή και πατέρα της.
Νομική Σκέψη του Δικαστηρίου
Το άρθρο 932 ΑΚ παρέχει στο δικαστήριο διακριτική ευχέρεια να καθορίσει το ύψος της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, συνεκτιμώντας τις συνθήκες τέλεσης της αδικοπραξίας, το βαθμό πταίσματος, το είδος και τις συνέπειες της προσβολής, την κοινωνική και περιουσιακή κατάσταση των μερών. Το άρθρο 931 ΑΚ προβλέπει χρηματική παροχή για αναπηρία ή παραμόρφωση που επιδρά στο μέλλον του παθόντος, με βάση το είδος, την έκταση και τις συνέπειες της αναπηρίας, την ηλικία, το φύλο και τις κλίσεις του παθόντος.
Το δικαστήριο διαπίστωσε ότι η αναιρεσείουσα δεν διέλαβε στο αναιρετήριο το σύνολο των ουσιαστικών παραδοχών της προσβαλλόμενης απόφασης σχετικά με τα κριτήρια καθορισμού των επιδικασθέντων ποσών, αλλά μόνο αποσπασματικές και επιγραμματικές αναφορές κατ' επιλογή της.
Εφαρμόζοντας τις διατάξεις περί ορισμένου λόγου αναίρεσης, το δικαστήριο έκρινε ότι η αίτηση αναίρεσης είναι αόριστη και απορριπτέα ως απαράδεκτη, διότι δεν πληροί τις προϋποθέσεις του άρθρου 559 ΚΠολΔ για έλεγχο της τήρησης της αρχής της αναλογικότητας.
Κύριοι Λόγοι Απόφασης
Η αίτηση αναίρεσης απορρίφθηκε ως αόριστη και απαράδεκτη, διότι η αναιρεσείουσα δεν διέλαβε στο αναιρετήριο το σύνολο των ουσιαστικών παραδοχών της προσβαλλόμενης απόφασης σχετικά με τα κριτήρια καθορισμού της χρηματικής ικανοποίησης (άρθρο 932 ΑΚ) και της χρηματικής παροχής (άρθρο 931 ΑΚ), αλλά μόνο αποσπασματικές αναφορές. Δεν αναφέρθηκαν οι συνθήκες του ατυχήματος, η υπαιτιότητα, το είδος και οι συνέπειες της προσβολής, η φύση και έκταση του τραυματισμού, η εξέλιξη της υγείας, τα μορφολογικά χαρακτηριστικά της αναπηρίας, η διάρκεια νοσηλείας και η δυσμενής επίδραση στην καθημερινότητα και το μέλλον της παθούσας. Επιπλέον, οι λόγοι περί αοριστίας της αγωγής και περί έλλειψης ενεργητικής νομιμοποίησης δεν προτάθηκαν νομίμως στα δικαστήρια της ουσίας.
Τελική Απόφαση
Απορρίπτει την από 27-1-2020 (με αύξοντα αριθμό κατάθεσης 1061/96/2020) αίτηση για αναίρεση της 3665/2019 απόφασης του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών.
Διατάσσει την εισαγωγή του κατατεθέντος από την αναιρεσείουσα για την άσκηση της αναίρεσης παραβόλου στο δημόσιο ταμείο.
Κρίσιμα Πραγματικά Περιστατικά
Συνεπιβάτης μοτοσικλέτας, ηλικίας 21 ετών κατά το χρόνο του ατυχήματος, υπέστη βαρύτατο τραυματισμό από τροχαίο ατύχημα που προκλήθηκε από αποκλειστική υπαιτιότητα οδηγού ΙΧΕ αυτοκινήτου. Υπέστη οξύ υποσκληρίδιο αιμάτωμα μετωποκροταφοβρεγματικά μέγιστης διαμέτρου 8,5 εκατοστών, υπαραχνοειδή αιμορραγία, μετατόπιση δομών μέσης γραμμής κατά 9 χιλιοστά, κατάγματα κρανίου. Νοσηλεύθηκε σε κωματώδη κατάσταση στη ΜΕΘ από 24.07.2016 έως 05.08.2016, υποβλήθηκε σε αποσυμπιεστική κρανιεκτομία αριστερά κροταφοβρεγματικά με αφαίρεση αιματώματος. Παρέμεινε σε νευροχειρουργική κλινική μέχρι 26.08.2016. Υπέστη μόνιμες βλάβες: διαταραχές μνήμης, βραδυψυχισμό, διαταραχή προσωπικότητας με εκρήξεις θυμού, παραμόρφωση κεφαλής αριστερά με εμπίεσμα διαμέτρου 10 εκατοστών και βάθους 3 εκατοστών, αλωπεκία, κινητικές δυσκολίες, αδυναμία δεξιού άνω άκρου, δευτεροπαθείς επιληπτικές κρίσεις, διαταραχή μετατραυματικού στρες. Ποσοστό αναπηρίας 67% κατά ιατρική πρόβλεψη. Ολική και μόνιμη ανικανότητα προς εργασία ως μάγειρας-σεφ σε ποσοστό 70% για το υπόλοιπο της ζωής του. Χρειάζεται συνεχή παρακολούθηση με αντιεπιληπτική και ψυχιατρική αγωγή και ψυχολογική υποστήριξη. Δεν φορούσε προστατευτικό κράνος, με συνυπαιτιότητα 30% στην έκταση της σωματικής βλάβης.
Νομική Σκέψη του Δικαστηρίου
Το άρθρο 932 ΑΚ σε συνδυασμό με την αρχή της αναλογικότητας (άρθρα 2 παρ. 1 και 25 Συντάγματος) επιβάλλει το ύψος της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης να καθορίζεται με βάση το είδος και τη βαρύτητα της προσβολής, την περιουσιακή και προσωπική κατάσταση των μερών, τη βαρύτητα του πταίσματος και του συντρέχοντος πταίσματος του θύματος, τηρώντας δίκαιη ισορροπία μεταξύ των αντιτιθέμενων συμφερόντων.
Το Εφετείο διαπίστωσε ότι ο παθών, ηλικίας 21 ετών, υπέστη βαρύτατο κρανιοεγκεφαλικό τραυματισμό με νοσηλεία σε ΜΕΘ, χειρουργική επέμβαση, μόνιμες νευρολογικές και ψυχολογικές βλάβες, αναπηρία 67%, ολική ανικανότητα εργασίας 70%, παραμόρφωση κεφαλής, διαταραχές μνήμης και προσωπικότητας, με συνυπαιτιότητα 30% λόγω μη χρήσης κράνους.
Εφαρμόζοντας τα κριτήρια του άρθρου 932 ΑΚ, το Εφετείο επιδίκασε 70.000 ευρώ, ποσό που υπολείπεται καταφανώς του συνήθως επιδικαζομένου σε παρόμοιες περιπτώσεις, υπερβαίνοντας τα ακραία όρια της διακριτικής ευχέρειας και παραβιάζοντας την αρχή της αναλογικότητας.
Κύριοι Λόγοι Απόφασης
Η αίτηση αναίρεσης έγινε δεκτή διότι το Εφετείο, επιδικάζοντας χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης ύψους 70.000 ευρώ, υπερέβη τα ακραία όρια της διακριτικής του ευχέρειας και παραβίασε την αρχή της αναλογικότητας. Το επιδικασθέν ποσό, κατά την κοινή πείρα, τη δικαστηριακή πρακτική και την περί δικαίου συνείδηση, υπολείπεται καταφανώς του συνήθως επιδικαζομένου σε παρόμοιες περιπτώσεις βαρύτατου κρανιοεγκεφαλικού τραυματισμού με μόνιμες νευρολογικές και ψυχολογικές βλάβες, αναπηρία 67%, ολική ανικανότητα εργασίας 70%, σε νεαρό άτομο 21 ετών.
Τελική Απόφαση
Αναιρεί την 6153/2019 απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών, κατά το αναφερόμενο στο σκεπτικό μέρος της.
Παραπέμπει την υπόθεση, κατά το ως άνω αναιρούμενο μέρος της, για περαιτέρω εκδίκασή της στο ίδιο Εφετείο, που θα συγκροτηθεί από άλλον Δικαστή, εκτός εκείνου που δίκασε προηγουμένως.
Καταδικάζει την αναιρεσίβλητη στην πληρωμή των δικαστικών εξόδων του αναιρεσείοντος, το ύψος των οποίων ορίζει στο ποσό των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ. Και
Διατάσσει την επιστροφή του παραβόλου στον καταθέσαντα τούτο αναιρεσείοντα.
Κρίσιμα Πραγματικά Περιστατικά
Τροχαίο ατύχημα στις 2-1-2012, ώρα 19:05, σε διασταύρωση, όταν οδηγός Ι.Χ. δεν τήρησε σήμανση υποχρεωτικής διακοπής (STOP) και συγκρούστηκε με μοτοσικλέτα. Ο οδηγός της μοτοσικλέτας (44 ετών) υπέστη ανοικτό κάταγμα γ’ βαθμού Pillon δεξιάς ποδοκνημικής, κάταγμα δεξιού αστραγάλου, διατομή οπίσθιας κνημιαίας αρτηρίας και βλάβες μαλακών μορίων. Υποβλήθηκε σε πολλαπλές χειρουργικές επεμβάσεις (εξωτερική/εσωτερική οστεοσύνθεση, ενδομυελική ήλωση, τεχνική Ilizarov, αρθροδεσίες), με νοσηλείες 2-1-2012 έως 6-2-2012 και εκ νέου 9-7-2012 έως 23-7-2012, καθώς και επέμβαση στις 27-3-2013. Παρέμεινε με συσκευή Ilizarov για μεγάλο διάστημα, παρουσίασε μόνιμες υπολειμματικές βλάβες, χωλότητα, ανάγκη βακτηρίας, ανικανότητα για βαριά χειρωνακτική εργασία και περιορισμούς σε ορθοστασία/βάδιση. Πιστοποιήθηκε αναπηρία 67% (26-3-2013 έως 31-3-2014) και 50% (1-4-2014 έως 31-3-2016). Η κοινωνικοοικονομική κατάσταση των εμπλεκομένων ήταν συνήθης/μέτρια.
Νομική Σκέψη του Δικαστηρίου
Το άρθρο 561 § 1 ΚΠολΔ ορίζει ότι η εκτίμηση πραγματικών γεγονότων δεν υπόκειται σε αναιρετικό έλεγχο. Το άρθρο 932 ΑΚ αναθέτει στον δικαστή τον καθορισμό εύλογης χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, με στάθμιση είδους προσβολής, έκτασης βλάβης, συνθηκών, πταίσματος και κοινωνικοοικονομικής κατάστασης. Η τήρηση της αρχής της αναλογικότητας ελέγχεται αν η κρίση υπερβαίνει τα ακραία όρια διακριτικής ευχέρειας (άρθρο 559 αριθ. 1 και 19 ΚΠολΔ).
Το δικαστήριο δέχθηκε ότι το ατύχημα προκλήθηκε από μη τήρηση STOP, με σοβαρότατους τραυματισμούς (ανοικτό κάταγμα Pillon, κάταγμα αστραγάλου, διατομή αρτηρίας), επανειλημμένες χειρουργικές επεμβάσεις (εξωτερική/εσωτερική οστεοσύνθεση, Ilizarov, αρθροδεσίες), νοσηλείες 2-1-2012 έως 6-2-2012 και 9-7-2012 έως 23-7-2012, αναπηρία 67% και 50% σε διαδοχικά διαστήματα, μόνιμους λειτουργικούς περιορισμούς και ηλικία 44 ετών, με μέτρια κοινωνικοοικονομική κατάσταση.
Εφαρμόζοντας τα κριτήρια του άρθρου 932 ΑΚ και τον περιορισμό του αναιρετικού ελέγχου, έκρινε ότι το ποσό των 60.000 ευρώ για ηθική βλάβη συνάδει με τη δικαστηριακή πρακτική, είναι ανάλογο προς τη βαρύτητα της προσβολής και δεν υπερβαίνει τα ακραία όρια της διακριτικής ευχέρειας, αποκλείοντας παραβίαση των άρθρων 559 αριθ. 1 και 19 ΚΠολΔ.
Κύριοι Λόγοι Απόφασης
Η αίτηση αναίρεσης απορρίφθηκε διότι ο καθορισμός της χρηματικής ικανοποίησης σε 60.000 ευρώ, με βάση τη βαρύτητα των σωματικών βλαβών, την ηλικία 44 ετών, τη διάρκεια νοσηλείας και τη διαπιστωμένη αναπηρία (67% και 50%), καθώς και τη μέτρια κοινωνικοοικονομική κατάσταση, δεν υπερέβη τα ακραία όρια της διακριτικής ευχέρειας ούτε παραβίασε την αρχή της αναλογικότητας. Το ποσό ευθυγραμμίζεται με τη συνήθη δικαστηριακή πρακτική σε παρόμοιες περιπτώσεις, οπότε δεν συντρέχει ευθεία ή εκ πλαγίου παραβίαση του άρθρου 932 ΑΚ ούτε λόγος αναιρέσεως κατά το άρθρο 559 αριθ. 1 και 19 ΚΠολΔ.
Τελική Απόφαση
Απορρίπτει την από 20.12.2018 με ειδικό αριθμό καταθέσεως 72/2019 αίτηση για αναίρεση της 3647/2018 αποφάσεως του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών.
Καταδικάζει τον αναιρεσείοντα στην πληρωμή των δικαστικών εξόδων των αναιρεσιβλήτων, το ύψος των οποίων καθορίζει στο ποσό των δύο χιλίων επτακοσίων (2.700) ευρώ. Και Διατάσσει την εισαγωγή του κατατεθέντος από τον αναιρεσείοντα παραβόλου στο δημόσιο ταμείο.
Κρίσιμα Πραγματικά Περιστατικά
Θύμα τροχαίου, ηλικίας 39 ετών, υπέστη μόνιμη μερική αναπηρία και παραμόρφωση στο αριστερό άνω άκρο, με απώλεια κίνησης της άρθρωσης του αγκώνα, βλάβη του μέσου νεύρου, μείωση δύναμης σύλληψης και αδυναμία εκτέλεσης λεπτής εργασίας, καθώς και αισθητική υποβάθμιση του άκρου. Η δυσλειτουργία θεωρείται μόνιμη και συνδέεται με συρρίκνωση επαγγελματικής δραστηριότητας, διατάραξη ψυχικής υγείας και περιορισμό κοινωνικών σχέσεων, επηρεάζοντας αρνητικά την οικονομική και κοινωνική εξέλιξη, συμπεριλαμβανομένης της προοπτικής δημιουργίας οικογένειας. Το ζημιογόνο όχημα ήταν ασφαλισμένο για αστική ευθύνη σε ασφαλιστική εταιρία.
Νομική Σκέψη του Δικαστηρίου
Το άρθρο 932 ΑΚ παρέχει στο δικαστήριο διακριτική ευχέρεια για επιδίκαση εύλογης χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, ως εκτίμηση πραγματικών περιστατικών, η οποία κατά το άρθρο 561 § 1 ΚΠολΔ δεν υπόκειται σε αναιρετικό έλεγχο. Η αρχή της αναλογικότητας του άρθρου 25 § 1 Συντάγματος αφορά τον έλεγχο συνταγματικότητας νομοθετικών περιορισμών και δεν εφαρμόζεται απευθείας στον προσδιορισμό ποσού. Το άρθρο 931 ΑΚ, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 8 ν. 1329/1983, θεσπίζει αυτοτελή χρηματική παροχή λόγω αναπηρίας/παραμόρφωσης, μη συνδεόμενη με συγκεκριμένη περιουσιακή ζημία, προσδιοριζόμενη εύλογα.
Το δικαστήριο διαπίστωσε ότι η παθούσα, ηλικίας 39 ετών, υπέστη μόνιμη μερική αναπηρία και παραμόρφωση στο αριστερό χέρι (απώλεια κίνησης αγκώνα, βλάβη μέσου νεύρου, μειωμένη δύναμη σύλληψης, αισθητική υποβάθμιση), με συρρίκνωση επαγγελματικής δραστηριότητας και διατάραξη ψυχικής υγείας και κοινωνικών σχέσεων. Επιδικάστηκαν 10.000 ευρώ ως χρηματική ικανοποίηση (άρθρο 932) και 20.000 ευρώ ως εύλογη παροχή (άρθρο 931).
Εφαρμόζοντας τα ανωτέρω, το ανώτατο δικαστήριο εξέτασε ότι ο προσδιορισμός των 10.000 ευρώ δεν ελέγχεται μέσω της αρχής της αναλογικότητας ούτε ευθέως ή εκ πλαγίου κατά το άρθρο 559 αριθμ. 1 και 19 ΚΠολΔ. Ως προς το άρθρο 931 ΑΚ, έκρινε ότι το Εφετείο αιτιολόγησε πλήρως τα καθοριστικά στοιχεία και το ποσό των 20.000 ευρώ δεν υπερβαίνει τα ακραία όρια της διακριτικής ευχέρειας.
Κύριοι Λόγοι Απόφασης
Ο λόγος αναίρεσης περί παραβίασης της αρχής της αναλογικότητας απορρίφθηκε ως απαράδεκτος, διότι ο προσδιορισμός της χρηματικής ικανοποίησης του άρθρου 932 ΑΚ συνιστά εκτίμηση πραγματικών περιστατικών (άρθρο 561 § 1 ΚΠολΔ) και δεν υπόκειται σε έλεγχο μέσω του άρθρου 25 § 1 Συντάγματος. Ως προς την παροχή του άρθρου 931 ΑΚ, το Εφετείο διέλαβε πλήρεις, σαφείς και μη αντιφατικές αιτιολογίες για τη μόνιμη αναπηρία/παραμόρφωση και την επίδρασή της στο μέλλον και το επιδικασθέν ποσό των 20.000 ευρώ δεν υπερέβη τα ακραία όρια της διακριτικής ευχέρειας, οπότε οι αιτιάσεις από το άρθρο 559 αριθμ. 1 και 19 ΚΠολΔ κρίθηκαν αβάσιμες.
Τελική Απόφαση
Απορρίπτει την από 1.9.2009 και με αριθμό κατάθεσης 951/2009 αίτηση αναίρεσης της υπ' αριθμ. 988/2009 απόφασης του Εφετείου Αθηνών, ειδικής διαδικασίας διαφορών για ζημιές από αυτοκίνητο.- Και
Καταδικάζει την αναιρεσείουσα στην πληρωμή των δικαστικών εξόδων των αναιρεσιβλήτων, τα οποία ορίζει για τον πρώτο τούτων Γ. Ε. στο ποσό των χιλίων οκτακοσίων (1.800) ευρώ και για την δεύτερη τούτων ασφαλιστική εταιρία με την επωνυμία "INTERAMERIKAN Ελληνική Ασφαλιστική Εταιρία Ζημιών Α.Ε." στο ποσό των δύο χιλιάδων επτακοσίων (2.700) ευρώ.-
Κρίσιμα Πραγματικά Περιστατικά
Οδηγός δίκυκλης μοτοσυκλέτας, ηλικίας 45 ετών κατά το χρόνο του ατυχήματος, στις 2/5/2011 και περί ώρα 3.30 π.μ., σταμάτησε προσωρινά τη μοτοσυκλέτα του επί του οδοστρώματος στην πέμπτη λωρίδα κυκλοφορίας αυτοκινητόδρομου (λωρίδα επιτάχυνσης), ενεργοποίησε το φλας, έθεσε αυτή σε θέση προσωρινής παύσης με το σταντ και με αναμμένο κινητήρα, έβγαλε το κράνος του και κατέβηκε από τη μοτοσυκλέτα βρισκόμενος εντός του οδοστρώματος σε απόσταση 1,20 μ. από τη δεξιά μπάρα. Οδηγός ΙΧΕ αυτοκινήτου, εξερχόμενος από παράδρομο και εισερχόμενος στην ίδια λωρίδα ταχείας κυκλοφορίας, χωρίς σύνεση και διαρκώς τεταμένη προσοχή, χωρίς έλεγχο και εποπτεία του οχήματος, χωρίς να μειώσει την ταχύτητα, δεν αντιλήφθηκε τον πεζό, μολονότι ο φωτισμός ήταν επαρκής τεχνητός και η ορατότητα δεν περιοριζόταν, και τον παρέσυρε με την εμπρόσθια επιφάνεια του αυτοκινήτου. Ο παθών εκτινάχθηκε επί του ανεμοθώρακα και κατέληξε επί του οδοστρώματος σε απόσταση 15 μ. περίπου. Υπέστη κρανιοεγκεφαλική κάκωση με υπαραχνοειδή αιμορραγία, επισκληρίδιο αιμάτωμα, κατάγματα πλευρών, αιμοθώρακα, θλάσεις πνευμόνων, κάκωση νεφρού, κάταγμα κνήμης. Νοσηλεύθηκε στη ΜΕΘ από 2/5/2011 έως 23/8/2011, τραχειοστομημένος, με μηχανική υποστήριξη αναπνοής, χωρίς επικοινωνία με το περιβάλλον. Εμφάνισε μεθαιμοραγικό υδροκέφαλο και υποβλήθηκε σε τοποθέτηση βαλβίδος παροχέτευσης. Κρίθηκε ανάπηρος σε ποσοστό 80% μόνιμα και εφ' όρου ζωής, με μετατραυματική επιληψία, οργανικό ψυχοσύνδρομο, μόνιμη ημιπληγία αριστερού άνω άκρου, αδυναμία αυτοεξυπηρετήσεως καθ' όλο το 24ωρο, ανάγκη παρουσίας τρίτου προσώπου, ολική ανικανότητα για εργασία. Σιτίζεται από την ενορία του.
Νομική Σκέψη του Δικαστηρίου
Το άρθρο 932 ΑΚ προβλέπει ότι η χρηματική ικανοποίηση για ηθική βλάβη πρέπει να είναι εύλογη, ώστε να επιτυγχάνεται αποκατάσταση του παθόντος με δίκαιη και επαρκή ανακούφιση, χωρίς εμπορευματοποίηση της προσβληθείσας ηθικής αξίας. Η αρχή της αναλογικότητας (άρθρο 25 § 1 Συντάγματος) επιβάλλει τα επιδικαζόμενα ποσά να μην υπερβαίνουν τα όρια που διαγράφονται από τα δεδομένα της κοινής πείρας και την κοινή περί δικαίου συνείδηση, όπως αποτυπώνονται στη συνήθη πρακτική των δικαστηρίων.
Το Εφετείο διαπίστωσε ότι ο παθών, ηλικίας 45 ετών, υπέστη μόνιμη αναπηρία 80% εφ' όρου ζωής, με σοβαρή νοητική διαταραχή, οργανικό ψυχοσύνδρομο, επιληψία, μόνιμη ημιπληγία αριστερού άνω άκρου, ολική ανικανότητα για εργασία και αδυναμία αυτοεξυπηρετήσεως. Έλαβε υπόψη τη συνυπαιτιότητα του παθόντος σε ποσοστό 60%, τις συνθήκες του ατυχήματος, τη διάρκεια νοσηλείας, τις επεμβάσεις, την ψυχική και σωματική ταλαιπωρία, και την οικονομική κατάσταση των διαδίκων.
Εφαρμόζοντας την αρχή της αναλογικότητας και τα κριτήρια του άρθρου 932 ΑΚ, το Εφετείο επιδίκασε 60.000 ευρώ για αποζημίωση λόγω αναπηρίας και 70.000 ευρώ για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, ποσά που κρίθηκαν εύλογα και ανάλογα με τη βαρύτητα των συνεπειών.
Κύριοι Λόγοι Απόφασης
Η αίτηση αναίρεσης απορρίφθηκε διότι το Εφετείο, επιδικάζοντας 60.000 ευρώ για αποζημίωση λόγω αναπηρίας και 70.000 ευρώ για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, δεν υπερέβη τα ακραία όρια της διακριτικής του ευχέρειας ούτε παραβίασε την αρχή της αναλογικότητας. Τα ποσά αυτά, κατά την κοινή πείρα, τη δικαστηριακή πρακτική και την περί δικαίου συνείδηση, δεν υπολείπονται των συνήθως επιδικαζομένων σε παρόμοιες περιπτώσεις, λαμβανομένων υπόψη της μόνιμης αναπηρίας 80% εφ' όρου ζωής, της ηλικίας 45 ετών, της ολικής ανικανότητας για εργασία, της συνυπαιτιότητας του παθόντος σε ποσοστό 60%, και της οικονομικής κατάστασης των διαδίκων.
Τελική Απόφαση
Θεωρεί ως μη ασκηθείσα την αίτηση αναιρέσεως ως προς το δεύτερο αναιρεσίβλητο, Επικουρικό Κεφάλαιο.
Απορρίπτει την αίτηση αναιρέσεως και τους πρόσθετους λόγους κατά της 4799/2017 αποφάσεως του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών. Και
Διατάσσει την εισαγωγή του παραβόλου στο δημόσιο ταμείο.
Κρίσιμα Πραγματικά Περιστατικά
Ανήλικος, ηλικίας 4 ετών κατά το χρόνο του ατυχήματος (10-9-2008), επέβαινε σε αυτοκίνητο που οδηγούσε η μητέρα του, χωρίς να είναι τοποθετημένος σε ειδικό κάθισμα ούτε προσδεδεμένος με ζώνη ασφαλείας. Η μητέρα οδηγούσε με ταχύτητα περί τα 70 χλμ/ώρα, παρέκκλινε από την πορεία της, διέσχισε τη διπλή διαχωριστική και συγκρούστηκε με αντιθέτως κινούμενο όχημα. Ο ανήλικος υπέστη βαριά κρανιοεγκεφαλική κάκωση, πολλαπλά τραύματα κρανίου και θώρακα, βαριά ενδοπεριτοναϊκή αιμορραγία με ρήξη σπληνός και ήπατος, βαριά νευρολογική συνδρομή και κάταγμα αριστερού μηριαίου οστού. Παρέμεινε διασωληνωμένος για 16 ημέρες, μεταφέρθηκε σε ειδική κλινική στη Γερμανία από 21-10-2008 έως 17-4-2009 όπου υποβλήθηκε σε πολλαπλές χειρουργικές επεμβάσεις και έντονη φυσικοθεραπεία. Εμφανίζει μόνιμη αναπηρία 85% εφόρου ζωής, σπαστική τετραπληγία, παραπληγία, ανικανότητα αυτοεξυπηρέτησης, χρήζει συνεχούς φροντίδας τρίτου, δεν έχει επαφή με το περιβάλλον, εμφανίζει ημιπάρεση δεξιά, σπαστικότητα, επιληπτικές κρίσεις, δεν μπορεί να ορθοστατήσει και μεταφέρεται με αναπηρικό αμαξίδιο. Το ατύχημα αποδόθηκε σε αποκλειστική υπαιτιότητα της μητέρας.
Νομική Σκέψη του Δικαστηρίου
Το άρθρο 931 ΑΚ προβλέπει επιδίκαση εύλογου χρηματικού ποσού λόγω αναπηρίας ή παραμόρφωσης που επιδρά στο μέλλον του παθόντος, χωρίς σύνδεση με συγκεκριμένη περιουσιακή ζημία. Το άρθρο 932 ΑΚ προβλέπει χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης. Ο προσδιορισμός των ποσών εναπόκειται στην ελεύθερη εκτίμηση του δικαστηρίου και δεν υπόκειται σε αναιρετικό έλεγχο, εκτός αν παραβιάζεται η αρχή της αναλογικότητας με υπέρβαση των ακραίων ορίων της διακριτικής ευχέρειας.
Το δικαστήριο διαπίστωσε ότι ο ανήλικος, ηλικίας 4 ετών κατά το ατύχημα, υπέστη βαριά κρανιοεγκεφαλική κάκωση με μόνιμη αναπηρία 85% εφόρου ζωής, σπαστική τετραπληγία, ανικανότητα αυτοεξυπηρέτησης, ανάγκη συνεχούς φροντίδας, επιληπτικές κρίσεις, και ότι η αναπηρία θα επιδράσει αρνητικά στο οικονομικό, επαγγελματικό και κοινωνικό του μέλλον. Λαμβάνοντας υπόψη την αποκλειστική υπαιτιότητα της μητέρας, επιδίκασε 170.000 ευρώ κατ' άρθρο 931 ΑΚ και 130.000 ευρώ για ηθική βλάβη.
Εφαρμόζοντας τα κριτήρια της κοινής πείρας και της δικαστηριακής πρακτικής, το δικαστήριο έκρινε ότι τα επιδικασθέντα ποσά δεν υπολείπονται καταφανώς εκείνων που συνήθως επιδικάζονται σε παρόμοιες περιπτώσεις, με βάση την έκταση των σωματικών βλαβών, την ηλικία του παθόντος και τη μακροχρόνια διαδικασία αποθεραπείας.
Κύριοι Λόγοι Απόφασης
Η αίτηση αναίρεσης απορρίφθηκε διότι τα επιδικασθέντα ποσά των 170.000 ευρώ για χρηματική παροχή κατ' άρθρο 931 ΑΚ και 130.000 ευρώ για χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης δεν παραβιάζουν την αρχή της αναλογικότητας ούτε υπερβαίνουν τα ακραία όρια της διακριτικής ευχέρειας του δικαστηρίου, δεδομένης της σοβαρότητας του τραυματισμού (μόνιμη αναπηρία 85%, σπαστική τετραπληγία, ανικανότητα αυτοεξυπηρέτησης), της ηλικίας του παθόντος (4 ετών) και της αποκλειστικής υπαιτιότητας της μητέρας. Η παρεμπίπτουσα αγωγή της ασφαλιστικής εταιρείας κρίθηκε νόμιμη, καθώς στηριζόταν στα άρθρα 1510, 914 και 926 ΑΚ για παραμέληση εποπτείας των γονέων (μη τοποθέτηση ειδικού καθίσματος και ζώνης ασφαλείας), που συνέβαλε κατά 20% στον τραυματισμό.
Τελική Απόφαση
Απορρίπτει την από 04-01-2021 αίτηση (αριθμ. κατάθ. 1/04-01-2021) για αναίρεση της 68/2020 απόφασης του Μονομελούς Εφετείου Λαμίας.
Διατάζει την εισαγωγή του παραβόλου, που έχουν καταθέσει οι αναιρεσείοντες, στο δημόσιο ταμείο.
Και
Καταδικάζει τους αναιρεσείοντες στην πληρωμή των δικαστικών εξόδων της αναιρεσίβλητης, το ύψος των οποίων ορίζει στο ποσό των δύο χιλιάδων επτακοσίων (2.700) ευρώ.
Κρίσιμα Πραγματικά Περιστατικά
Στις 17-7-2018, σε επαρχιακή οδό διπλής κατεύθυνσης πλάτους 7 μ. και ορίου ταχύτητας 90 χλμ/ώρα, όχημα που οδηγούσε η μητέρα ανήλικης συνεπιβάτιδας εξετράπη λόγω λακούβας που στρέβλωσε τον εμπρόσθιο δεξιό τροχό, προσέκρουσε σε θαμνώδη έκταση και χωμάτινο ανάχωμα, ανετράπη και ακινητοποιήθηκε περίπου 31 μ. από το σημείο εκτροπής. Η ανήλικη υπέστη ανοικτό κάταγμα αριστερού βραχιονίου, βλάβες αγγείων και νεύρων, κατάγματα κλείδας και κρανίου. Υποβλήθηκε σε αγγειακή αποκατάσταση με φλεβικό μόσχευμα, καλύψεις με μοσχεύματα, ΜΕΘ και επανειλημμένους χειρουργικούς καθαρισμούς. Στις 16-8-2018 πραγματοποιήθηκε ακρωτηριασμός του αριστερού άνω άκρου στο άνω τριτημόριο βραχίονα. Εξήλθε στις 5-9-2018 με διάγνωση πολυτραυματία. ΚΕΠΑ αναγνώρισε 84% συνολική αναπηρία (28-9-2018 έως 30-11-2023), με 67% λόγω ακρωτηριασμού, και χορηγήθηκε εξωιδρυματικό επίδομα από 29-9-2018 εφ’ όρου ζωής. Η μόνιμη έλλειψη άνω άκρου επηρεάζει καθημερινές λειτουργίες, εκπαίδευση, αθλητισμό και μελλοντικές επαγγελματικές επιλογές, ακόμη και με τεχνητό μέλος.
Νομική Σκέψη του Δικαστηρίου
Το άρθρο 25 § 1 του Συντάγματος καθιερώνει την αρχή της αναλογικότητας. Το άρθρο 932 ΑΚ προβλέπει εύλογη χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, ενώ το άρθρο 931 ΑΚ ειδική παροχή όταν η μόνιμη αναπηρία/παραμόρφωση επηρεάζει το μέλλον. Η υπέρβαση των ακραίων ορίων της διακριτικής ευχέρειας ελέγχεται αναιρετικά (άρθρο 559 αριθ. 1 και 19 ΚΠολΔ), ενώ ο καθορισμός των ποσών είναι κατ’ αρχήν ανέλεγκτος πραγματικός (άρθρο 561 § 1 ΚΠολΔ). Κρίσιμος χρόνος εκτιμήσεως είναι η συζήτηση στο πρωτοβάθμιο.
Το δικαστήριο διαπίστωσε ότι το ατύχημα της 17-7-2018 οφειλόταν σε έλλειψη προσοχής της οδηγού. Η ανήλικη συνεπιβάτιδα υπέστη σοβαρές κακώσεις και ακρωτηριασμό αριστερού άνω άκρου, με 84% αναπηρία (ΚΕΠΑ) και εξωιδρυματικό επίδομα εφ’ όρου ζωής. Το εφετείο καθόρισε 60.000 ευρώ για ηθική βλάβη (ΑΚ 932) και 50.000 ευρώ για παροχή λόγω αναπηρίας (ΑΚ 931), συνεκτιμώντας συνθήκες ατυχήματος, βαρύτητα βλαβών, ηλικία και κοινωνικοοικονομικά δεδομένα.
Εφαρμόζοντας τα ανωτέρω, το Δικαστήριο έκρινε ότι τα επιδικασθέντα ποσά δεν παραβιάζουν την αναλογικότητα ούτε τα ακραία όρια της διακριτικής ευχέρειας, ενόψει κοινής πείρας και συνήθους δικαστηριακής πρακτικής για παρόμοιες περιπτώσεις. Οι σχετικοί αναιρετικοί λόγοι, στηριζόμενοι σε υπέρμετρη ή ευτελή επιδίκαση, απορρίπτονται.
Κύριοι Λόγοι Απόφασης
Απορρίφθηκαν οι αναιρετικοί λόγοι διότι τα ποσά που όρισε το εφετείο για ηθική βλάβη (60.000 ευρώ, ΑΚ 932) και για παροχή λόγω μόνιμης αναπηρίας/παραμόρφωσης (60.000 ευρώ κατά το σκεπτικό) κρίθηκαν, με βάση την κοινή πείρα και τη δικαστηριακή πρακτική, εύλογα και εντός των ακραίων ορίων της διακριτικής ευχέρειας. Δεν διαπιστώθηκε παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας ούτε προσβολή του δικαιώματος περιουσίας (άρθρο 1 ΠΠΠ ΕΣΔΑ). Ο κρίσιμος χρόνος εκτίμησης είναι η συζήτηση στο πρωτοβάθμιο, και η ουσιαστική κρίση για το ύψος των ποσών δεν υπόκειται καταρχήν σε αναιρετικό έλεγχο (άρθρο 561 § 1 ΚΠολΔ). Κατά συνέπεια, οι λόγοι του άρθρου 559 αριθ. 1 και 19 ΚΠολΔ απορρίφθηκαν ως αβάσιμοι.
Τελική Απόφαση
Απορρίπτει την από 7-6-2022 αίτηση αναιρέσεως κατά της υπ' αριθμ. 695/2022 τελεσιδίκου αποφάσεως του Μονομελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης.
Διατάσσει την εισαγωγή στο Δημόσιο Ταμείο του, καταβληθέντος από την αναιρεσείουσα, παραβόλου.
Και Καταδικάζει την αναιρεσείουσα στα δικαστικά έξοδα της αναιρεσίβλητης, τα οποία ορίζει στο ποσό των δύο χιλιάδων επτακοσίων ευρώ (2.700€).
Κρίσιμα Πραγματικά Περιστατικά
Στις 12-5-2002, έξω από χώρο διασκέδασης, ο παθών δέχθηκε χτυπήματα στο πρόσωπο και την κεφαλή, με επακόλουθη κρανιοεγκεφαλική κάκωση. Στις 2-7-2002 παρουσιάστηκαν έντονα συμπτώματα (κεφαλαλγία, ζάλη, αστάθεια) και στις 3-7-2002 διαγνώσθηκε υποσκληρίδιο αιμάτωμα αριστερού ημισφαιρίου, αντιμετωπισθέν χειρουργικά με κρανιεκτομία και παροχέτευση. Νοσηλεύθηκε μέχρι 10-7-2002 και ακολούθησαν επανέλεγχοι (16-8-2002, 25-2-2003) με επίμονη μετατραυματική συνδρομή (διαταραχές μνήμης, δυσφασία, σπαστικότητα, δυσχέρεια βάδισης). Το 2004 κρίθηκε ανάπηρος σε ποσοστό 67% για το διάστημα 10-5-2004 έως 31-7-2007 και λάμβανε μηνιαία σύνταξη 290,39 ευρώ. Στις 20-3-2007 διαγνώσθηκε πρόσθετη μετατραυματική εγκεφαλοπάθεια και η αναπηρία 67% παρατάθηκε έως 31-7-2013. Ο παθών ήταν αγρότης, ηλικίας 44 ετών κατά τον τραυματισμό, με σημαντικό περιορισμό στην αυτοπρόσωπη εργασία και απώλεια ικανότητας κτήσης εισοδήματος. Ο υπόχρεος σε αποζημίωση ήταν δημοτικός υπάλληλος, χωρίς εμφανή ικανή περιουσία.
Νομική Σκέψη του Δικαστηρίου
Το άρθρο 931 ΑΚ επιτρέπει πρόσθετη αποζημίωση όταν η αναπηρία ή παραμόρφωση από αδικοπραξία επιδρά δυσμενώς στο μέλλον του παθόντος· σε συνδυασμό με τα άρθρα 914, 298-299, 929 και 932 ΑΚ, η ζημία μπορεί να είναι μελλοντική αλλά βεβαία κατά την κοινή πείρα. Το άρθρο 932 ΑΚ παρέχει ευχέρεια επιδίκασης εύλογης χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, με τήρηση της αρχής της αναλογικότητας.
Το δικαστήριο δέχθηκε ότι ο παθών υπέστη στις 12-5-2002 υποσκληρίδιο αιμάτωμα, χειρουργήθηκε στις 3-7-2002, νοσηλεύθηκε έως 10-7-2002 και εμφάνισε επίμονη μετατραυματική συνδρομή. Κρίθηκε ανάπηρος 67% (10-5-2004 έως 31-7-2007 και 31-7-2007 έως 31-7-2013), λάμβανε 290,39 ευρώ μηνιαίως, ήταν 44 ετών και αγρότης, με ουσιώδη περιορισμό στην αυτοπρόσωπη εργασία και απώλεια εισοδηματικής ικανότητας.
Εφαρμόζοντας τα άρθρα 931 και 932 ΑΚ, το δικαστήριο έκρινε ότι η βλάβη επηρεάζει βέβαια το επαγγελματικό μέλλον, θεμελιώνοντας αυτοτελή αποζημίωση, και ότι η χρηματική ικανοποίηση πρέπει να καθοριστεί με βάση τις συνθήκες της προσβολής, τη βαρύτητα της βλάβης, την υπαιτιότητα και την κοινωνικοοικονομική κατάσταση, χωρίς υπέρβαση των ακραίων ορίων διακριτικής ευχέρειας.
Κύριοι Λόγοι Απόφασης
Η αγωγή για πρόσθετη αποζημίωση κατά το άρθρο 931 ΑΚ ήταν επαρκώς ορισμένη και νόμιμη, αφού περιέγραφε τη μόνιμη αναπηρία (67%), τα επίμονα συμπτώματα, την ηλικία (44 έτη) και τον επαγγελματικό περιορισμό (αγροτική εργασία), τεκμηριώνοντας βέβαιη επίδραση στο οικονομικό μέλλον. Το αίτημα για πραγματογνωμοσύνη απορρίφθηκε εντός της ανέλεγκτης κρίσης του Εφετείου, χωρίς παραδοχή ανάγκης ιδιαζουσών γνώσεων. Οι αιτιάσεις περί αιτιώδους συνάφειας αφορούσαν εκτίμηση αποδείξεων και δεν ελέγχονται αναιρετικά· ούτε στηρίχθηκε η κρίση σε δεδικασμένο από ποινικές αποφάσεις. Το ποσό της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης καθορίστηκε με βάση τα κριτήρια του άρθρου 932 ΑΚ και δεν παραβίασε την αρχή της αναλογικότητας. Τα έγγραφα (ιατρικές βεβαιώσεις, αποφάσεις υγειονομικών επιτροπών) ήταν παραδεκτά και εκτιμήθηκαν ελευθέρως κατά το άρθρο 270 παρ. 2 ΚΠολΔ. Η προσωπική κράτηση κρίθηκε πρόσφορη και αναγκαία κατά το άρθρο 1047 παρ. 1 ΚΠολΔ, λαμβάνοντας υπόψη τη βαρύτητα της πράξης και την έλλειψη ικανής περιουσίας.
Τελική Απόφαση
Απορρίπτει την από 17 Οκτωβρίου 2014 αίτηση του Β. Κ. του Κ. για αναίρεση της υπ' αριθμ. 121/2014 αποφάσεως του Τριμελούς Εφετείου Δυτικής Στερεάς Ελλάδος.
Διατάσσει την εισαγωγή του παραβόλου στο Δημόσιο Ταμείο. Επιβάλλει στον αναιρεσείοντα τα δικαστικά έξοδα του αναιρεσιβλήτου, τα οποία ορίζει στο ποσό των δύο χιλιάδων επτακοσίων (2.700) ευρώ.
Κρίσιμα Πραγματικά Περιστατικά
Υπαρχιφύλακας της Ελληνικής Αστυνομίας, ηλικίας 35 ετών κατά τον χρόνο του ατυχήματος, υπέστη τροχαίο ατύχημα στις 11-6-2012 με αποκλειστική υπαιτιότητα του οδηγού του ασφαλισμένου οχήματος. Υπέστη κατάγματα βραχιονίου και πηχεοκαρπικής αριστερά, με πάρεση κερκιδικού νεύρου. Νοσηλεύθηκε και υποβλήθηκε σε χειρουργικές επεμβάσεις. Εμφανίζει μόνιμη, εφ' όρου ζωής και μη αναστρέψιμη αναπηρία ποσοστού 10-15%, με ήπια μόνιμα παραμένοντα λειτουργικά ενοχλήματα (αιμωδίες κατανομής κερκιδικού νεύρου και καυσαλγικές διαταραχές). Κρίθηκε ανίκανος για ενεργό υπηρεσία αλλά ικανός για υπηρεσία γραφείου (δακτυλογράφος, χειριστής Η/Υ, νοσοκόμος), με ωράριο μόνο πρωί και απόγευμα, χωρίς Σαββατοκύριακα και επιφυλακή. Απώλεσε επίδομα υπερωριακής απασχόλησης 46 ευρώ εβδομαδιαίως και επίδομα νυχτερινής εργασίας 2,60 ευρώ/ώρα για 48 ώρες μηνιαίως, για χρονικό διάστημα 4 ετών. Κατά την κατ' οίκον νοσηλεία για ένα έτος χρειάστηκε βοήθεια από μητέρα, σύζυγο και κουμπάρα. Χρειάστηκε βελτιωμένη διατροφή για 6 μήνες.
Νομική Σκέψη του Δικαστηρίου
Το άρθρο 298 ΑΚ ορίζει ότι διαφυγόν κέρδος λογίζεται εκείνο που προσδοκά κανείς με πιθανότητα σύμφωνα με την συνηθισμένη πορεία των πραγμάτων. Όταν η μελλοντική ζημία εξαρτάται από αστάθμητους παράγοντες που είναι αδύνατο να προβλεφθούν, δεν επιδικάζεται ως πρόωρη. Τα άρθρα 931 και 932 ΑΚ επιτρέπουν στο δικαστήριο να καθορίζει το ύψος της χρηματικής ικανοποίησης με ελεύθερη εκτίμηση, λαμβάνοντας υπόψη το είδος της προσβολής, την έκταση της βλάβης, το ποσοστό αναπηρίας, την ηλικία και την οικονομική κατάσταση του παθόντος.
Το Εφετείο διαπίστωσε ότι ο παθών εμφανίζει μόνιμη αναπηρία 10-15%, με ήπια λειτουργικά ενοχλήματα, ικανός για υπηρεσία γραφείου. Για το μελλοντικό χρονικό διάστημα έως το 55ο έτος της ηλικίας του, οι ρευστές οικονομικές συνθήκες και οι αστάθμητοι παράγοντες καθιστούν αδύνατο τον προσδιορισμό της απώλειας εισοδημάτων. Δέχθηκε απώλεια εισοδημάτων 15.558,40 ευρώ για 4 έτη. Επιδίκασε 30.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 20.000 ευρώ κατ' άρθρο 931 ΑΚ.
Εφαρμόζοντας τα κριτήρια των άρθρων 931 και 932 ΑΚ, το Εφετείο έκρινε ότι τα επιδικασθέντα ποσά είναι εύλογα και ανάλογα με τις συγκεκριμένες περιστάσεις, χωρίς να υπερβαίνουν τα ακραία όρια της διακριτικής ευχέρειας. Η αίτηση για μελλοντικές απώλειες απορρίφθηκε ως πρόωρη λόγω αδυναμίας προσδιορισμού.
Κύριοι Λόγοι Απόφασης
Η αίτηση αναίρεσης απορρίφθηκε διότι το Εφετείο ορθώς έκρινε ότι η αποζημίωση για απώλεια εισοδημάτων από το 2017 μέχρι το 55ο έτος της ηλικίας του παθόντος είναι πρόωρη, καθώς ο προσδιορισμός της εξαρτάται από αστάθμητους παράγοντες και ρευστές οικονομικές συνθήκες. Τα επιδικασθέντα ποσά 30.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 20.000 ευρώ για αναπηρία κατ' άρθρο 931 ΑΚ δεν υπολείπονται καταφανώς εκείνων που συνήθως επιδικάζονται σε παρόμοιες περιπτώσεις και δεν παραβιάζουν την αρχή της αναλογικότητας. Το Εφετείο έλαβε υπόψη όλα τα αποδεικτικά μέσα και διέλαβε πλήρεις, σαφείς και χωρίς αντιφάσεις αιτιολογίες για τα ουσιώδη ζητήματα.
Τελική Απόφαση
Απορρίπτει την από 28-12-2020 (αρ. κατ. 53/2021) αίτηση, για την αναίρεση της υπ' αριθμ. 2808/2019 οριστικής απόφασης και της συμπροσβαλλόμενης με αυτήν υπ'αριθμ. 512/2018 απόφασης του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών.
Καταδικάζει τον αναιρεσείοντα στα δικαστικά έξοδα της αναιρεσίβλητης, που ορίζει σε δύο χιλιάδες επτακόσια (2.700) ευρώ. Διατάσσει να εισαχθεί στο Δημόσιο Ταμείο το παράβολο, που κατατέθηκε για την ως άνω αίτηση αναίρεσης.
Κρίσιμα Πραγματικά Περιστατικά
Οδηγός μοτοσυκλέτας, ηλικίας 45 ετών, γεννηθείς το 1965, τραυματίστηκε σοβαρά σε τροχαίο ατύχημα στις 11-8-2010 στην Εθνική Οδό Αντιρρίου-Λιδωρικίου, μετά από σύγκρουση με ΙΧΦ αυτοκίνητο. Υπέστη συντριπτικό κάταγμα αριστερού αστραγάλου, κάταγμα έσω σφύρου αριστερής ποδοκνημικής, κάταγμα δεξιάς πτέρνας, εξάρθρημα δεξιού αγκώνος, κάταγμα αριστερής ωλένης, συντριπτικό ενδαρθρικό κάταγμα κάτω πέρατος αριστερής κερκίδας, εξάρθρημα οσταρίων αριστερού καρπού και κάταγμα του τρίτου αριστερού μετακαρπίου. Υποβλήθηκε σε τρεις χειρουργικές επεμβάσεις. Κατέστη μόνιμα μερικά ανάπηρος σε ποσοστό 50%. Παρουσιάζει έκδηλη παραμόρφωση ραιβότητας αριστεράς πηχειοκαρπικής, αγκύλωση ποδοκνημικής, χωλότητα, αδυναμία σύσφιξης γροθιάς και χειρισμού λεπτών αντικειμένων. Ασκούσε το επάγγελμα του δύτη, το οποίο δεν μπορεί πλέον να ασκήσει λόγω της μειωμένης κολυμβητικής-καταδυτικής δυνατότητάς του. Ο οδηγός του ΙΧΦ αυτοκινήτου κρίθηκε αποκλειστικά υπαίτιος του ατυχήματος.
Νομική Σκέψη του Δικαστηρίου
Το άρθρο 932 ΑΚ προβλέπει επιδίκαση εύλογης χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, με βάση κριτήρια όπως το είδος της προσβολής, η έκταση της βλάβης, η βαρύτητα του πταίσματος και η οικονομική κατάσταση των διαδίκων. Ο προσδιορισμός του ποσού εναπόκειται στην ελεύθερη εκτίμηση του δικαστηρίου, αλλά πρέπει να τηρείται η αρχή της αναλογικότητας ως γενική νομική αρχή αυξημένης τυπικής ισχύος. Το άρθρο 931 ΑΚ προβλέπει πρόσθετη αποζημίωση για αναπηρία ή παραμόρφωση που επιδρά στο μέλλον του παθόντος, χωρίς σύνδεση με συγκεκριμένη περιουσιακή ζημία.
Το Εφετείο διαπίστωσε ότι ο παθών υπέστη μόνιμη αναπηρία 50%, με σοβαρές παραμορφώσεις και λειτουργικές εκπτώσεις, αδυναμία άσκησης του επαγγέλματος του δύτη, ψυχολογικά προβλήματα και αισθήματα μειονεξίας. Επιδίκασε 30.000 ευρώ ως χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης και 20.000 ευρώ ως πρόσθετη αποζημίωση του άρθρου 931 ΑΚ.
Εφαρμόζοντας την αρχή της αναλογικότητας, ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι τα επιδικασθέντα ποσά υπολείπονται καταφανώς των συνήθως επιδικαζόμενων σε παρόμοιες περιπτώσεις, κατά την κοινή πείρα και τη δικαστηριακή πρακτική, υπερβαίνοντας τα ακραία όρια της διακριτικής ευχέρειας του δικαστηρίου.
Κύριοι Λόγοι Απόφασης
Η προσβαλλόμενη απόφαση αναιρέθηκε διότι το Εφετείο, επιδικάζοντας 30.000 ευρώ ως χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης και 20.000 ευρώ ως πρόσθετη αποζημίωση του άρθρου 931 ΑΚ, παραβίασε ευθέως την αρχή της αναλογικότητας και υπερέβη τα ακραία όρια της διακριτικής του ευχέρειας. Τα ποσά αυτά υπολείπονται καταφανώς των συνήθως επιδικαζόμενων σε παρόμοιες περιπτώσεις, κατά την κοινή πείρα, τη δικαστηριακή πρακτική και τη συνείδηση για το δίκαιο, λαμβανομένων υπόψη της σοβαρότητας του τραυματισμού (μόνιμη αναπηρία 50%), της αποκλειστικής υπαιτιότητας του οδηγού, των τριών χειρουργικών επεμβάσεων, της αδυναμίας άσκησης του επαγγέλματος του δύτη και των μόνιμων παραμορφώσεων και λειτουργικών εκπτώσεων.
Τελική Απόφαση
Καταργεί την δίκη, που ανοίχθηκε με την ένδικη από 9-4-2019 (αρ. κατ. 309/2019) αίτηση αναίρεσης, η οποία απευθύνεται κατά της υπ' αρ. 490/2019 οριστικής απόφασης του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών (ειδική διαδικασία του άρθρου 681Α ΚΠολΔ), ως προς τον 1ο αναιρεσίβλητο.
Αναιρεί την υπ' αρ. 490/2019 οριστική απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών (ειδική διαδικασία του άρθρου 681Α ΚΠολΔ) κατά το αναφερόμενο στο σκεπτικό μέρος αυτής, που αφορά το κεφάλαιο της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης και πρόσθετης αποζημίωσης, ως προς τη 2η αναιρεσίβλητη ασφαλιστική εταιρεία.
Παραπέμπει την υπόθεση προς περαιτέρω εκδίκαση, κατά το αναιρούμενο ως άνω μέρος αυτής, στο ίδιο Δικαστήριο, που εξέδωσε την προσβαλλόμενη απόφαση συγκροτούμενο από άλλον Δικαστή.
Διατάσσει να επιστραφεί στον αναιρεσείοντα το παράβολο, που αυτός έχει καταθέσει για την άσκηση της αίτησης αναίρεσης.
ΚΑΙ
Καταδικάζει την αναιρεσίβλητη ασφαλιστική εταιρεία στα δικαστικά έξοδα του αναιρεσείοντα που ορίζει σε τρεις χιλιάδες (3000) ευρώ.
Κρίσιμα Πραγματικά Περιστατικά
Τραυματίας, ηλικίας 37 ετών κατά τον χρόνο του ατυχήματος, υγιέστατος και δραστήριος τεχνίτης χρυσοχόος, υπέστη τροχαίο ατύχημα στις 24-7-2011 ενώ οδηγούσε μοτοσυκλέτα. Διακομίστηκε στο νοσοκομείο όπου διαπιστώθηκε ρήξη μεσεντερίου αρτηρίας, αιμοπεριτόνειο, μεγάλο οπισθοπεριτοναϊκό αιμάτωμα, υπαραχνοειδή αιμορραγία με θρόμβους και αιματώματα σε πολλαπλούς εγκεφαλικούς χώρους, κάταγμα στέρνου, κάταγμα άνω αρθρικής επιφάνειας αριστερής κνήμης και κάταγμα-εξάρθρημα δεξιάς κοτύλης και πτέρυγας δεξιού λαγονίου οστού. Υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση εξωτερικής οστεοσύνθεσης αριστερής κνήμης, τραχειοστομία, αφαίρεση εξωτερικής οστεοσύνθεσης με τοποθέτηση ενδομυελικού ήλου με κοχλίες συμπιέσεως, και ολική αρθροπλαστική δεξιού ισχίου. Εξήλθε στις 20-9-2011 με οδηγίες για απόλυτη κατάκλιση και αντιεπιληπτική αγωγή. Για 27 μήνες αδυνατούσε να αυτοεξυπηρετηθεί και χρειαζόταν βοήθεια τρίτου προσώπου. Κατά την εξέταση στις 15-1-2015 διαπιστώθηκε δυσκαμψία δεξιού ισχίου, μετατραυματική αρθρίτιδα αριστερού γόνατος που χρήζει ολικής αρθροπλαστικής, ανισοσκελία 2 cm, αρθρίτιδα αριστερής επιγονατιδομηριαίας άρθρωσης, με ποσοστό μόνιμης αναπηρίας 67%. Παρουσιάζει ουλές στο τριχωτό της κεφαλής, στον τράχηλο, στην κοιλία μήκους 16 cm, στο δεξιό ριζομήριο και πλάγιο έξω μηρό μήκους 26 cm επώδυνη και κνησμώδη, στο αριστερό γόνυ μήκους 11 cm και έξι επιπλέον ουλές στον κατώτερο μηρό και κνήμη. Η αποκατάσταση των ουλών απαιτεί δαπάνη 8.141 ευρώ. Δεν έχει λάβει καμία παροχή από ΟΑΕΕ ή ΕΟΠΠΥ.
Νομική Σκέψη του Δικαστηρίου
Το άρθρο 932 ΑΚ προβλέπει ότι το δικαστήριο μπορεί να επιδικάσει εύλογη χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, λαμβάνοντας υπόψη το είδος της προσβολής, την έκταση της βλάβης, τις συνθήκες τέλεσης της αδικοπραξίας, τη βαρύτητα του πταίσματος και την οικονομική και κοινωνική κατάσταση των διαδίκων. Το άρθρο 931 ΑΚ ορίζει ότι η αναπηρία ή παραμόρφωση λαμβάνεται ιδιαίτερα υπόψη αν επιδρά στο μέλλον του παθόντος. Ο καθορισμός του ποσού αφέθηκε στην ελεύθερη εκτίμηση του δικαστηρίου και δεν υπόκειται σε αναιρετικό έλεγχο, εκτός αν υπερβαίνει τα ακραία όρια της διακριτικής ευχέρειας, παραβιάζοντας την αρχή της αναλογικότητας.
Το δικαστήριο διαπίστωσε ότι ο τραυματίας, ηλικίας 37 ετών, υπέστη σοβαρούς τραυματισμούς με μόνιμη αναπηρία 67%, υποβλήθηκε σε πολλαπλές χειρουργικές επεμβάσεις, αδυνατούσε να αυτοεξυπηρετηθεί για 27 μήνες, παρουσιάζει πολλαπλές ουλές που απαιτούν αποκατάσταση κόστους 8.141 ευρώ, και η αναπηρία επηρέασε την επαγγελματική, οικονομική και κοινωνική του εξέλιξη.
Εφαρμόζοντας τα κριτήρια των άρθρων 932 και 931 ΑΚ, το Εφετείο επιδίκασε 40.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 30.000 ευρώ για αναπηρία και παραμόρφωση. Τα ποσά αυτά, κατά την κοινή πείρα και τη δικαστηριακή πρακτική, δεν υπολείπονται καταφανώς εκείνων που συνήθως επιδικάζονται σε παρόμοιες περιπτώσεις, επομένως δεν παραβιάζεται η αρχή της αναλογικότητας.
Κύριοι Λόγοι Απόφασης
Η αίτηση αναίρεσης απορρίφθηκε διότι το Εφετείο, επιδικάζοντας 40.000 ευρώ ως χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης και 30.000 ευρώ ως εύλογη χρηματική παροχή για αναπηρία και παραμόρφωση, δεν παραβίασε την αρχή της αναλογικότητας ούτε υπερέβη τα ακραία όρια της διακριτικής του ευχέρειας. Τα ποσά αυτά, κατά την κοινή πείρα, τη δικαστηριακή πρακτική και τη συνείδηση για το δίκαιο, δεν υπολείπονται καταφανώς εκείνων που συνήθως επιδικάζονται σε παρόμοιες περιπτώσεις. Το Εφετείο έλαβε υπόψη όλα τα κρίσιμα στοιχεία για την κατάσταση της υγείας του αναιρεσείοντος, την αναπηρία και την παραμόρφωση που του προξενήθηκαν και την επίδρασή τους στο μέλλον του, καθώς και όλα τα αποδεικτικά μέσα που προσκομίστηκαν με επίκληση, συμπεριλαμβανομένης της δικαστικής πραγματογνωμοσύνης.
Τελική Απόφαση
Απορρίπτει την από 30 Μαΐου 2017 και με αύξοντα αριθμό κατάθεσης ...-6-2017 αίτηση του Κ. Π. Κ. για αναίρεση της 1146/2017 απόφασης του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών.
Διατάζει την εισαγωγή του παραβόλου, που έχει καταθέσει ο αναιρεσείων, στο δημόσιο ταμείο.
Και
Καταδικάζει τον αναιρεσείοντα στην πληρωμή των δικαστικών εξόδων της αναιρεσίβλητης, τα οποία ορίζει στο ποσό των δύο χιλιάδων επτακοσίων (2.700) ευρώ.
Κρίσιμα Πραγματικά Περιστατικά
Παθών, ηλικίας 44 ετών κατά το χρόνο του ατυχήματος, σε πολύ καλή κατάσταση υγείας, υπέστη σοβαρό τραυματισμό από τροχαίο ατύχημα. Διαπιστώθηκε συντριπτικό κάταγμα αριστερού μηριαίου τεσσάρων τεμαχίων, εξάρθημα δεξιού γόνατος, κάταγμα κεφαλής δεξιάς περόνης και αριστερού ηβοϊσχιακού αποσπαστικό. Νοσηλεύτηκε σε νοσοκομεία και κέντρα αποκατάστασης από 10.12.2010 έως 3.1.2011 και από 5.1.2011 έως 10.1.2011, με επανεισαγωγή από 27.1.2011 έως 29.1.2011 λόγω λοίμωξης. Υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση με τοποθέτηση ενδομυελικού ήλου και συρμάτινη περίδεση, καθώς και συνδεσμοπλαστική πρόσθιου και οπίσθιου χιαστού. Παρουσιάζει μόνιμη ανισοσκελία 1,5 εκατοστού, βλαισότητα 10 μοιρών, μυϊκή ατροφία 4 cm διαφορά περιμέτρου μηρών, ελαφρά χωλότητα, αδυναμία τρεξίματος και δυσκολία στην εργασία του σε μάνδρα οικοδομικών υλικών. Κοινωνικοοικονομική κατάσταση συνήθης για αμφότερα τα μέρη.
Νομική Σκέψη του Δικαστηρίου
Το άρθρο 932 ΑΚ επιβάλλει στο δικαστήριο να σχηματίσει εύλογη κρίση για το ύψος της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, λαμβάνοντας υπόψη το είδος και τη βαρύτητα της προσβολής, την περιουσιακή και κοινωνική κατάσταση των μερών, το πταίσμα του δράστη και τις ειδικότερες συνθήκες. Η κρίση πρέπει να τηρεί την αρχή της αναλογικότητας (άρθρα 2 παρ. 1 και 25 Συντάγματος), ώστε να μην υπερβαίνει τα όρια που διαπιστώνονται από την κοινή πείρα και τη συνήθη δικαστηριακή πρακτική.
Το Εφετείο διαπίστωσε ότι ο παθών, 44 ετών, υπέστη συντριπτικό κάταγμα μηριαίου, εξάρθημα γόνατος, υποβλήθηκε σε πολλαπλές χειρουργικές επεμβάσεις και νοσηλείες, και παρουσιάζει μόνιμη ανισοσκελία 1,5 cm, βλαισότητα 10 μοιρών, μυϊκή ατροφία, χωλότητα και δυσκολία στην εργασία του. Επιδίκασε 40.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 60.000 ευρώ κατ' άρθρο 931 ΑΚ.
Εφαρμόζοντας την αρχή της αναλογικότητας, το Δικαστήριο έκρινε ότι τα επιδικασθέντα ποσά υπερβαίνουν καταφανώς τα συνήθως επιδικαζόμενα σε παρόμοιες περιπτώσεις κατά την κοινή πείρα και τη δικαστηριακή πρακτική, υπερβαίνοντας τα ακραία όρια της διακριτικής ευχέρειας.
Κύριοι Λόγοι Απόφασης
Η αίτηση αναίρεσης έγινε δεκτή διότι το Εφετείο, επιδικάζοντας στον αναιρεσίβλητο 40.000 ευρώ ως χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης και 60.000 ευρώ ως αποζημίωση του άρθρου 931 ΑΚ για τον τραυματισμό από το τροχαίο ατύχημα, υπερέβη τα ακραία όρια της διακριτικής του ευχέρειας και παραβίασε τα όρια της αναλογικότητας, αφού τα εν λόγω ποσά, κατά την κοινή πείρα, τη δικαστηριακή πρακτική και την περί δικαίου συνείδηση, υπερβαίνουν και μάλιστα καταφανώς τα συνήθως επιδικαζόμενα σε παρόμοιες περιπτώσεις.
Τελική Απόφαση
Αναιρεί την 281/2016 απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Λάρισας, κατά το αναφερόμενο στο σκεπτικό τμήμα.
Παραπέμπει την υπόθεση κατά το αναιρούμενο τμήμα για περαιτέρω εκδίκαση στο Μονομελές Εφετείο Λάρισας, που θα συγκροτηθεί από άλλο Δικαστή, εκτός αυτού, που εξέδωσε την παραπάνω απόφαση.
Διατάσσει την επιστροφή του παραβόλου στις αναιρεσείουσες, που το κατέβαλαν. Και
Καταδικάζει τον αναιρεσίβλητο στην πληρωμή της δικαστικής δαπάνης των αναιρεσειουσών, την οποία ορίζει στο ποσό των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ.
Κρίσιμα Πραγματικά Περιστατικά
Παθούσα πεζή, 59 ετών κατά το χρόνο του ατυχήματος. Περιήλθε σε κατάσταση μόνιμης αναπηρίας μετά από ακρωτηριασμό αριστερού ποδιού πάνω από το γόνατο εξαιτίας τροχαίου ατυχήματος. Εμφανίζει πλήρη αδυναμία ισορροπίας και στήριξης κορμού σε όρθια θέση και αδυναμία βάδισης χωρίς υποβοήθηση. Έχει ανάγκη τεχνητού μέλους κόστους 14.000 ευρώ για μηριαία πρόθεση, με αντικαταστάσεις εξωτερικής θήκης carbon και εσωτερικής θήκης ανά διετία επί 10 έτη (28.000 ευρώ). Χρειάζεται θεραπαινίδα-οικιακή βοηθό για τουλάχιστον μία δεκαετία, κόστους 500 ευρώ μηνιαίως. Λαμβάνει εξωϊδρυματικό επίδομα τετραπληγικών ή παραπληγικών από ΙΚΑ ύψους 335,70 ευρώ μηνιαίως από 14-4-2015 μέχρι 31-3-2020. Δικαιούται επιδότηση από ΕΟΠΥΥ για μηριαία πρόθεση συνολικού ύψους 11.220 ευρώ για δέκα έτη. Το ατύχημα συνέβη στις 10-3-2015 στην οδό διπλής κατεύθυνσης πλάτους 10,60 μέτρων, χωρίς φωτεινούς σηματοδότες και χωρίς διάβαση πεζών σε κοντινή απόσταση. Πεζή διέσχισε περίπου 5 μέτρα του οδοστρώματος ανάμεσα από προσωρινά σταματημένα οχήματα λόγω κίνησης και σταμάτησε πλησίον της διπλής διαχωριστικής γραμμής. Οδηγός φορτηγού μήκους 8,10 μέτρων, πλάτους 2,40 μέτρων και ύψους 2,50 μέτρων εκκίνησε αιφνίδια χωρίς να αντιληφθεί την παρουσία της.
Νομική Σκέψη του Δικαστηρίου
Το άρθρο 9 § 1 του ν. 3869/2010 και τα άρθρα 300, 330, 914 ΑΚ προβλέπουν ότι για την ευθύνη από αδικοπραξία απαιτείται υπαιτιότητα, παρανομία και αιτιώδης συνάφεια. Αμέλεια υπάρχει όταν δεν καταβάλλεται η επιμέλεια που απαιτείται στις συναλλαγές. Τα άρθρα 931 και 932 ΑΚ ορίζουν την πρόσθετη χρηματική παροχή για αναπηρία και τη χρηματική ικανοποίηση για ηθική βλάβη, λαμβάνοντας υπόψη το είδος της προσβολής, την έκταση της βλάβης και το τυχόν συντρέχον πταίσμα του δικαιούχου.
Το δικαστήριο διαπίστωσε ότι ο οδηγός του φορτηγού από έλλειψη προσοχής εκκίνησε αιφνίδια χωρίς να αντιληφθεί την πεζή που είχε διασχίσει 5 μέτρα και σταμάτησε πλησίον της διαχωριστικής γραμμής. Η πεζή από αμέλεια διέσχισε το οδόστρωμα εκτός διάβασης, περνώντας ανάμεσα από προσωρινά ακινητοποιημένα οχήματα, χωρίs να ελέγξει επιμελώς αν μπορούσε να διασχίσει χωρίς να παρεμποδίσει την κυκλοφορία. Το ποσοστό συνυπαιτιότητάς της ανέρχεται σε 20%.
Εφαρμόζοντας τα κριτήρια των άρθρων 931 και 932 ΑΚ, το Εφετείο όφειλε να λάβει υπόψη τη συνυπαιτιότητα 20% κατά τον προσδιορισμό της χρηματικής ικανοποίησης και της πρόσθετης χρηματικής παροχής, πράγμα που παρέλειψε. Επίσης, βάσει του άρθρου 10 παρ. 5 του ν.δ. 4104/1960, οι αξιώσεις για δαπάνες τεχνητού μέλους και αμοιβή θεραπαινίδας μεταβιβάζονται αυτοδικαίως στο ΙΚΑ κατά το ποσό των αντίστοιχων παροχών που καταβάλλει ο ασφαλιστικός φορέας.
Κύριοι Λόγοι Απόφασης
Η αναίρεση έγινε δεκτή διότι το Εφετείο, κατά τον προσδιορισμό της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης (70.000 ευρώ) και της πρόσθετης χρηματικής παροχής κατ' άρθρο 931 ΑΚ (80.000 ευρώ), δεν έλαβε υπόψη τη συνυπαιτιότητα της παθούσας κατά ποσοστό 20%, παραβιάζοντας τα άρθρα 300, 931 και 932 ΑΚ. Επιπλέον, επεδίκασε το σύνολο των κονδυλίων για την αγορά τεχνητού μέλους και περιοδικής αντικατάστασης τμημάτων αυτού (συνολικά 70.000 ευρώ), χωρίς να αφαιρέσει την επιδότηση από ΕΟΠΥΥ (11.220 ευρώ), καθώς και το σύνολο του κονδυλίου για αμοιβή θεραπαινίδας (500 ευρώ μηνιαίως επί 10 έτη = 60.000 ευρώ), χωρίς να αφαιρέσει το παραπληγικό επίδομα (335,70 ευρώ μηνιαίως), παραβιάζοντας το άρθρο 10 παρ. 5 του ν.δ. 4104/1960, που προβλέπει αυτοδίκαιη μεταβίβαση των αξιώσεων αυτών στο ΙΚΑ κατά το ποσό των αντίστοιχων ασφαλιστικών παροχών.
Τελική Απόφαση
Αναιρεί την 90/2020 απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών, κατά το αναφερόμενο στο σκεπτικό τμήμα.
Παραπέμπει την υπόθεση κατά το αναιρούμενο τμήμα για περαιτέρω εκδίκαση στο Μονομελές Εφετείο Αθηνών, που θα συγκροτηθεί από άλλο Δικαστή, εκτός αυτού, που εξέδωσε την παραπάνω απόφαση.
Διατάσσει την επιστροφή του παραβόλου στην αναιρεσείουσα, που το κατέβαλε. Και
Καταδικάζει την αναιρεσίβλητη στην πληρωμή της δικαστικής δαπάνης της αναιρεσείουσας, την οποία ορίζει στο ποσό των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ.
Κρίσιμα Πραγματικά Περιστατικά
Διανομέας έτοιμου φαγητού, 57 ετών, εργαζόμενος με μηνιαίες αποδοχές 187,60 ευρώ συν 40 ευρώ φιλοδωρήματα, υπέστη τροχαίο ατύχημα με ανοικτά κατάγματα-εξαρθρήματα ταρσομεταταρσίων αρθρώσεων δεξιού άκρου ποδός, απογαντισμό δεξιάς πτέρνης, κάταγμα έσω σφυρού δεξιά και κάταγμα κεφαλής περόνης δεξιά. Έπασχε από ήπιας μορφής σακχαρώδη διαβήτη. Νοσηλεύθηκε επί 44 ημέρες, υποβλήθηκε σε ακρωτηριασμό κάτωθεν του γόνατος στις 17-7-2014 λόγω ξηράς γάγγραινας από μη ανατρέψιμη ισχαιμία. Παρουσίασε μείζονα καταθλιπτική διαταραχή (F-32), υποβλήθηκε σε ψυχοθεραπεία και φαρμακευτική αγωγή. Κρίθηκε ανάπηρος σε ποσοστό 67% εφ' όρου ζωής. Έλαβε σύνταξη συνήθους αναπηρίας από ΙΚΑ ποσού 508,13 ευρώ μηνιαίως από 29-10-2014 έως 31-10-2016. Η σύζυγός του παρείχε υπηρεσίες νοσοκόμου κατά τη νοσηλεία και οικιακής βοηθού μετά την έξοδο από το νοσοκομείο.
Νομική Σκέψη του Δικαστηρίου
Το άρθρο 932 ΑΚ επιβάλλει την εύλογη χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης, με βάση το είδος και τη βαρύτητα της προσβολής, την περιουσιακή και κοινωνική κατάσταση των μερών, το πταίσμα του δράστη και τις ειδικότερες συνθήκες. Η κρίση του δικαστηρίου ελέγχεται αναιρετικά μόνο για παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας (άρθρα 2 παρ. 1 και 25 Συντάγματος) και υπέρβαση των ακραίων ορίων της διακριτικής ευχέρειας, όχι για την ουσιαστική εκτίμηση των αποδείξεων.
Το δικαστήριο διαπίστωσε ότι ο παθών υπέστη ακρωτηριασμό δεξιού άκρου ποδός κάτωθεν γόνατος, μόνιμη αναπηρία 67%, μείζονα καταθλιπτική διαταραχή, νοσηλεία 44 ημερών, αδυναμία αυτοεξυπηρέτησης και εργασίας, περιορισμό κοινωνικών σχέσεων και επαγγελματικών δραστηριοτήτων. Καθόρισε την αποζημίωση του άρθρου 931 ΑΚ σε 60.000 ευρώ και τη χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης σε 80.000 ευρώ.
Εφαρμόζοντας την αρχή της αναλογικότητας και τα διδάγματα της κοινής πείρας, το Εφετείο δεν υπερέβη τα ακραία όρια της διακριτικής του ευχέρειας, καθώς τα επιδικασθέντα ποσά αντιστοιχούν στη δικαστηριακή πρακτική και την περί δικαίου συνείδηση για παρόμοιες περιπτώσεις σοβαρού ακρωτηριασμού και μόνιμης αναπηρίας.
Κύριοι Λόγοι Απόφασης
Οι αιτήσεις αναίρεσης απορρίφθηκαν διότι το Εφετείο, καθορίζοντας την αποζημίωση του άρθρου 931 ΑΚ σε 60.000 ευρώ και τη χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης σε 80.000 ευρώ, δεν υπερέβη τα ακραία όρια της διακριτικής του ευχέρειας και δεν παραβίασε την αρχή της αναλογικότητας, αφού τα ποσά αυτά, κατά την κοινή πείρα, τη δικαστηριακή πρακτική και την περί δικαίου συνείδηση, δεν υπολείπονται ούτε είναι καταφανώς μεγαλύτερα των συνήθως επιδικαζομένων σε παρόμοιες περιπτώσεις ακρωτηριασμού άκρου ποδός και μόνιμης αναπηρίας 67%. Οι λοιποί λόγοι αναίρεσης απορρίφθηκαν ως απαράδεκτοι ή αβάσιμοι, αφού αφορούσαν ανέλεγκτη εκτίμηση αποδείξεων ή τίθονταν επί εσφαλμένων προϋποθέσεων.
Τελική Απόφαση
Συνεκδικάζει τις από 4.4.2017 (και με αριθμό κατάθ. 316/ 25.5.2017) και 24.11.2017 (και με αριθμό κατάθ. 890/7.12.2017) αιτήσεις αναίρεσης της 7/2017 απόφασης του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών.
Απορρίπτει την από 4.4.2017 (και με αριθμό κατάθ. 316/25.5.2017) αίτηση αναίρεσης της 7/2017 απόφασης του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών.
Καταδικάζει τον αναιρεσείοντα στην πληρωμή των δικαστικών εξόδων των αναιρεσιβλήτων, τα οποία καθορίζει στο ποσό των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ.
Διατάσσει την εισαγωγή του παραβόλου στο Δημόσιο Ταμείο.
Απορρίπτει την από 24.11.2017 (και με αριθμό καταθ. 890/7.12.2017) αίτηση αναίρεσης της 7/2017 απόφασης του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών.
Καταδικάζει τους αναιρεσείοντες στην πληρωμή των δικαστικών εξόδων του αναιρεσιβλήτου, τα οποία ορίζει στο ποσό των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ. Και Διατάσσει την εισαγωγή του παραβόλου στο Δημόσιο Ταμείο.
Κρίσιμα Πραγματικά Περιστατικά
Παθών, ηλικίας 18 ετών κατά το χρόνο του ατυχήματος, επέβαινε στα πίσω καθίσματα αυτοκινήτου που συγκρούστηκε με γεωργικό ελκυστήρα στις 16-1-2008. Υπέστη ωτοκεφαλικό κάταγμα αριστερού βραχίονα με αναίρεση του βραχιόνιου πλέγματος. Η υπολειμματική βλάβη του βραχιονίου πλέγματος είναι μόνιμη, με μόνιμη μερική αναπηρία στο αριστερό χέρι. Φορούσε ζώνη ασφαλείας κατά το χρόνο του ατυχήματος. Για εξάμηνο μετά την έξοδό του από το νοσοκομείο προσέλαβε θεραπαινίδα με ημερήσια αμοιβή 44 ευρώ, συνολικά 7.920 ευρώ. Για δέκα μήνες δαπάνησε 8 ευρώ ημερησίως για επιπλέον ζωϊκές τροφές, συνολικά 2.400 ευρώ. Απόφοιτος 1ου ΕΠΑΛ Λαμίας, θα ασκούσε το επάγγελμα του μηχανικού αυτοκινήτων. Οδηγός του γεωργικού ελκυστήρα επιχείρησε στροφή αριστερά παραβιάζοντας διπλή διαχωριστική γραμμή, χωρίς να ανάψει δείκτη κατεύθυνσης και χωρίς να παραχωρήσει προτεραιότητα.
Νομική Σκέψη του Δικαστηρίου
Το άρθρο 932 ΑΚ προβλέπει ότι η χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης πρέπει να είναι εύλογη, λαμβάνοντας υπόψη το είδος και τη βαρύτητα της προσβολής, την περιουσιακή και κοινωνική κατάσταση των μερών, τη βαρύτητα του πταίσματος και τις ειδικότερες συνθήκες. Η κρίση πρέπει να τηρεί την αρχή της αναλογικότητας (άρθρα 2 παρ. 1 και 25 Συντάγματος), ώστε να μην υπερβαίνει τα όρια της κοινής πείρας και της δικαστηριακής πρακτικής.
Το Εφετείο διαπίστωσε ότι ο παθών ήταν 18 ετών, υπέστη ωτοκεφαλικό κάταγμα αριστερού βραχίονα με μόνιμη υπολειμματική βλάβη του βραχιονίου πλέγματος, νοσηλεύτηκε και υποβλήθηκε σε επεμβάσεις, με αποκλειστική υπαιτιότητα του οδηγού του γεωργικού ελκυστήρα λόγω αμέλειας. Επιδίκασε χρηματική ικανοποίηση 40.000 ευρώ.
Εφαρμόζοντας την αρχή της αναλογικότητας και εξετάζοντας τη δικαστηριακή πρακτική, το Δικαστήριο έκρινε ότι το ποσό των 40.000 ευρώ υπερβαίνει καταφανώς το σύνηθες επιδικαζόμενο σε παρόμοιες περιπτώσεις μόνιμης μερικής αναπηρίας, παραβιάζοντας τα ακραία όρια της διακριτικής ευχέρειας.
Κύριοι Λόγοι Απόφασης
Η αίτηση αναίρεσης έγινε δεκτή κατά το πέμπτο σκέλος του πρώτου λόγου διότι το Εφετείο, καθορίζοντας τη χρηματική ικανοποίηση στο ποσό των 40.000 ευρώ για μόνιμη μερική αναπηρία στο αριστερό χέρι νεαρού παθόντος, υπερέβη τα ακραία όρια της διακριτικής του ευχέρειας και παραβίασε την αρχή της αναλογικότητας, αφού το ποσό αυτό, κατά την κοινή πείρα, τη δικαστηριακή πρακτική και την περί δικαίου συνείδηση, υπερβαίνει καταφανώς το σύνηθες επιδικαζόμενο σε παρόμοιες περιπτώσεις.
Τελική Απόφαση
Αναιρεί την 111/2015 απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Λαμίας κατά το μέρος που αφορά το περί του ύψους της χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβη κεφάλαιο.
Διατάσσει την απόδοση των παραβόλων στους αναιρεσείοντες.
Διατάσσει την αναπομπή της υπόθεσης στο Μονομελές Εφετείο Λαμίας, συντιθέμενο από άλλο Δικαστή προκειμένου να δικάσει την υπόθεση κατά το αναιρεθέν μέρος της. Και
Καταδικάζει τον αναιρεσίβλητο στην πληρωμή της δικαστικής δαπάνης των αναιρεσειόντων, την οποία ορίζει στο ποσό των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ.
Κρίσιμα Πραγματικά Περιστατικά
Οδηγός δικύκλου μοτοποδηλάτου, ηλικίας 17 ετών, συγκρούστηκε στις 05-03-2020 με Ι.Χ.Φ. αυτοκίνητο στη διασταύρωση λεωφόρου Αθηνών-Σουνίου με οδό Βύρωνος στην Κερατέα Αττικής. Οδηγός μοτοποδηλάτου κινούνταν επί της λεωφόρου με κατεύθυνση προς Ανάβυσσο, ενώ οδηγός αυτοκινήτου, ηλικίας 81 ετών, εισήλθε στη διασταύρωση από οδό Βύρωνος παραβιάζοντας πινακίδα STOP. Οδηγός μοτοποδηλάτου δεν φορούσε προστατευτικό κράνος και δεν είχε άδεια οδήγησης. Συνεπεία του ατυχήματος υπέστη κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις (ενδοκοιλιακή αιμορραγία, υπαραχνοειδή αιμορραγία, αιμορραγικές θλάσεις, διάχυτη νευροαξονική βλάβη, εγκεφαλικό οίδημα), διατροχαντήριο κάταγμα δεξιού μηριαίου, ανοικτό κάταγμα δεξιάς ποδοκνημικής άρθρωσης, κάταγμα αριστερής πηχεοκαρπικής. Νοσηλεύθηκε 71 ημέρες σε μονάδα εντατικής θεραπείας και συνολικά έως 29-07-2020. Βρίσκεται σε άγρυπνο κώμα (φυτική κατάσταση), με σπαστική τετραπληγία, γαστροστομία, ουροκαθετήρα, κρίσεις επιληψίας. Πιστοποιήθηκε ποσοστό αναπηρίας 98% εφ' όρου ζωής, χρήζει 24ωρης αποκλειστικής νοσηλευτικής φροντίδας. Αυτοκίνητο ασφαλισμένο στην εναγόμενη ασφαλιστική εταιρεία.
Νομική Σκέψη του Δικαστηρίου
Το άρθρο 931 ΑΚ προβλέπει ότι η αναπηρία ή παραμόρφωση που προξενήθηκε στον παθόντα λαμβάνεται ιδιαίτερα υπόψη κατά την επιδίκαση αποζημίωσης, αν επιδρά στο μέλλον του. Το άρθρο 932 ΑΚ επιτρέπει την επιδίκαση εύλογης χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης. Κρίσιμος χρόνος για τον υπολογισμό είναι ο χρόνος συζήτησης ενώπιον του πρωτοβαθμίου δικαστηρίου. Επιβάλλεται τήρηση της αρχής της αναλογικότητας, η παραβίαση της οποίας ελέγχεται αναιρετικώς.
Το Εφετείο δέχθηκε ότι ο παθών υπέστη βαρύτατο τραυματισμό με ποσοστό αναπηρίας 98% εφ' όρου ζωής, βρίσκεται σε άγρυπνο κώμα, χρήζει 24ωρης φροντίδας, ήταν 17 ετών κατά το ατύχημα, και συντρέχει πταίσμα του ιδίου 30% λόγω μη χρήσης κράνους ως προς τις κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις. Επιδίκασε χρηματική ικανοποίηση 170.000 ευρώ και αποζημίωση κατ' άρθρο 931 ΑΚ 200.000 ευρώ.
Εφαρμόζοντας την αρχή της αναλογικότητας, το Δικαστήριο έκρινε ότι τα επιδικασθέντα ποσά υπερβαίνουν καταφανώς τα συνήθως επιδικαζόμενα σε παρόμοιες περιπτώσεις, παραβιάζοντας τα ακραία όρια της διακριτικής ευχέρειας του δικαστηρίου της ουσίας κατά την εφαρμογή των άρθρων 931 και 932 ΑΚ.
Κύριοι Λόγοι Απόφασης
Η αίτηση αναίρεσης έγινε εν μέρει δεκτή διότι το Εφετείο, επιδικάζοντας χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης ποσού 170.000 ευρώ και αποζημίωση από το άρθρο 931 ΑΚ ποσού 200.000 ευρώ, παραβίασε ευθέως την αρχή της αναλογικότητας και τα ακραία όρια της διακριτικής του ευχέρειας. Τα επιδικασθέντα ποσά, υπό τα αποδειχθέντα πραγματικά περιστατικά (ποσοστό αναπηρίας 98%, ηλικία 17 ετών, συντρέχον πταίσμα 30% στις κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις), υπερβαίνουν καταφανώς τα συνήθως επιδικαζόμενα σε παρόμοιες περιπτώσεις κατά την κοινή πείρα, τη δικαστηριακή πρακτική και την περί δικαίου αντίληψη.
Τελική Απόφαση
Αναιρεί την υπ' αριθμ. 5106/2022 τελεσίδικη απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών, κατά τα αναφερόμενα στο σκεπτικό κεφάλαια.
Παραπέμπει την υπόθεση προς περαιτέρω εκδίκαση, κατά τα ως άνω αναιρεθέντα κεφάλαια, στο ίδιο Δικαστήριο, συγκροτούμενο από άλλον Δικαστή, πλην εκείνου που εξέδωσε την αναιρούμενη απόφαση.
Διατάσσει την επιστροφή στην αναιρεσείουσα του παραβόλου, που κατέθεσε για την άσκηση της αιτήσεως αναιρέσεως. Και
Καταδικάζει τον αναιρεσίβλητο στα δικαστικά έξοδα της αναιρεσείουσας, το ποσό των οποίων ορίζει σε τρεις χιλιάδες ευρώ (3.000€).
€35/μήνα
Κλείστε Demo